เรียนคุณหมอ

ตอนนี้ดิฉันตั้งครรภ์ได้ 4 สัปดาห์แล้วค่ะ แต่ดิฉันมีปัญหาคือก่อนหน้านี้ประมาณหนึ่งอาทิตย์ดิฉันทานยาประเภทกระชับสัดส่วน เผาผลาญไขมัน และไปนวดกระชับสัดส่วน อบตัวด้วยเครื่องอบตัวอินฟาเรด โดยที่ไม่ทราบว่าตั้งครรภ์มาก่อน แต่พอรู้เนื่องจากประจำเดือนขาดไปวันเดียว เด็กจะเป็นอันตรายมั้ยค่ะ ดิฉันเคยแท้งบุตรมาก่อนด้วยค่ะ ตอนนี้เครียดมาก ถ้าหากครบ 4 เดือนดฺฉันจำเป็นต้องเจาะน้ำคร่ำดูความผิดปรกติของเด็กหรือไม่ค่ะ รบกวนคุณหมอตอบด้วยนะค่ะ ถ้าอย่างไรดิฉันจะได้รีบไปพบคุณหมอค่ะ

………………………………………………

ตอบครับ

ประเด็นที่ 1 ความกังวลเรื่องยา การจะบอกได้ว่ายามีผลต่อครรภ์หรือไม่ ต้องรู้ก่อนว่าเป็นยาอะไร ยาลดความอ้วนที่ถูกกฎหมายในเมืองไทยตอนนี้มีเหลืออยู่ตัวเดียวคือ Olistat (Xenical) ซึ่งหมอไทยแทบไม่สั่งให้คนไข้เลยเพราะมีฤทธิข้างเคียงทำให้อุจจาระเล็ดออกมาเป็นไขมัน ยาที่หมอเคยชอบสั่งกันมากคือ Sibutramine (Reductil) ตอนนี้ก็ถูกบริษัทผู้นำเข้าถอนออกจากตลาดไปหมดแล้วเพราะมีหลักฐานว่าเป็นสาเหตุการตายในยุโรป ที่คุณบอกว่ากินยาลดความอ้วนหรือยากระชับสัดส่วนไปนั้น ผมจึงมั่นใจ 100% ว่าเป็นยาเถื่อน จึงต้องมานั่งเดาเอาว่ามันเป็นยาอะไรหนอ และมีผลต่อครรภ์หรือเปล่า ผมจะวิเคราะห์ยาที่มีการนำมาปลอมปนขายเป็นยาลดความอ้วนบ้าง อาหารลดความอ้วนบ้าง ในชื่อต่างๆตามอินเตอร์เน็ทบ้านเราตอนนี้ และวิเคราะห์ผลของมันต่อทารกในครรภ์ ดังนี้

1. Sibultramine แม้จะถูกถอนออกจากตลาดสว่างไปแล้ว แต่ตลาดมืดยังขายกันอย่างเปิดเผยอย่างเอิกเกริกในอินเตอร์เน็ท ขายในชื่อ Reductil บ้าง Reduce-15mg บ้าง ปนในกาแฟที่โฆษณาว่าเป็นกาแฟลดน้ำหนักบ้าง ยัดไส้ขายเป็นอาหารชื่อ แอลคาร์นิทีนพลัสบ้าง (ก็ที่น้องนักเรียนม.3 อยากเป็นพริตตี้กินแล้วตายนะแหละ) ยาตัวนี้มีพิษต่อครรภ์ระดับ C แปลว่ายังไม่เคยมีงานวิจัยผลของมันในหญิงตั้งครรภ์ แต่หลักฐานจากสัตว์ทดลองก็ไม่เคยปรากฏว่าทำให้ทารกพิการ ตีความเป็นภาษาไทยอีกทอดหนึ่งสำหรับคนที่กินเข้าไปแล้วขณะตั้งครรภ์ว่า เนื่องยานี้ยังไม่เคยมีหลักฐานว่าทำให้ทารกพิการ เราน่าจะคิดทางบวกไว้ก่อนว่าลูกของเราไม่น่าจะเป็นไร

2. ฮอร์โมนไทรอยด์ มีคนหัวใสเอามายัดไส้เป็นยาลดความอ้วนขายทั้งๆที่กฎหมายห้าม เพราะมันเพิ่มเมตาโบลิสม์ กินแล้วใจเต้น นอนไม่หลับ เหงื่อแตก หัวใจวาย ผลของยานี้ต่อครรภ์อยู่ในระดับ A คือไม่มีปัญหากับทารก

3. Amphetamine หรือยาบ้านั่นเอง บางทีก็เป็นญาติกันชื่อ methamphetamine แม้จะเป็นของผิดกฎหมายร้ายแรงขนาดต้องฆ่าตัดตอนกันเป็นเบือ แต่ก็มีคนเอามายัดไส้เป็นยาลดความอ้วนขายในชื่อต่างๆ การทบทวนงานวิจัยพบว่ายานี้หากใช้ระยะสั้นในหญิงมีครรภ์ไม่ได้เพิ่มอัตราความพิการของทารก และไม่ได้เป็นสารทำให้เกิดความพิการ (teratogenic)

4. ยาสีรุ้ง อันนี้เป็นส่วนผสมของยาขับปัสสาวะ กับยาดิจิตาลิสกระตุ้นหัวใจ มีคนแอบปรุงสูตรนี้ปนกับอาหารลดน้ำหนักขายเช่นกัน มิใยที่จะเคยมีการตายจากหัวใจเต้นผิดจังหวะเพราะสูตรนี้มาแล้ว ผลต่อครรภ์ของยาสูตรนี้อยู่ในระดับ C เช่นกัน

5. Fluoxetine (Prozac) ความจริงตัวนี้ไม่ใช่ยาเถื่อน ถ้าอยู่บนโต๊ะ อย. อนุญาตให้แพทย์สั่งใช้เป็นยาต้านซึมเศร้า แต่ใต้โต๊ะแอบใช้กันเป็นยาลดความอ้วนอย่างผิดกฎหมาย ผลต่อครรภ์ของยานี้อยู่ในระดับ C เช่นกัน
จะเห็นว่าตัวยาเหล่านี้แย่สุดก็ระดับ C คือยังไม่เคยมีหลักฐานว่าทำให้ทารกพิการ แม้จะยังไม่มีการวิจัยเปรียบเทียบให้เห็นความปลอดภัยในหญิงตั้งครรภ์อย่างจะจะ แต่ก็พอสบายใจได้ว่าลูกไม่น่าจะพิการเพราะยา

ประเด็นที่ 2. การอบตัวด้วยเครื่องอบตัวอินฟราเรดไม่มีผลให้ทารกในครรภ์พิการ เพราะลำแสงอินฟราเรดทะลุผิวหนังลงไปได้ลึกไม่เกิน 3 มม. No problem

ประเด็นที่ 3. การนวดกระชับสัดส่วน ไม่ว่าจะเป็นการตบ เขย่า หรือนวดดุเดือดแค่ไหน ก็ไม่มีผลทำให้ทารกในครรภ์พิการ เว้นเสียแต่จะนวดท่ากระทืบท้องน้อย ซึ่งอาจมีผลให้แท้งทันที ณ ที่เกิดเหตุได้ ซึ่งถ้าเป็นอย่างนั้นป่านนี้คุณมีเลือดออกทางช่องคลอดให้เห็นแล้ว

กล่าวโดยสรุป ทั้งหลายทั้งปวงที่คุณแม่ได้ทำไป ไม่ได้ทำให้ทารกในครรภ์พิการ ไม่ต้องกังวล ทำใจให้สบายพร้อมที่จะเป็นคุณแม่ที่ดี ไม่ต้องไปหาหมอ ไม่ต้องไปเจาะน้ำคร่ำ

แต่สิ่งที่คุณแม่ควรทำอย่างยิ่งก็คือหาความรู้เรื่องการลดความอ้วนด้วยการอ่านบทความซึ่งผมเขียนตอบคุณเหมียวไปแล้วสองตอนในเว็บนี้ (ตั้งใจจะเขียนให้ครบ 4 ตอน) จะได้ไม่ถูกเขาหลอกขายยาลดความอ้วนหรือยากระชับบ้าๆบอๆ อีก

นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์

บรรณานุกรม

1.. Kalter H, Warkany J. Congenital malformations (second of two parts). N Engl J Med 1983;308:491 7.