คนอายุเกิน 60 ปี อย่ารีบใช้ยาลดความดัน (มาตรฐานใหม่ JCN8)
ผมอายุ 63 ปี เพิ่งเป็นความดัน ไขมันสูง ตอนเริ่มเป็นหมอวัดความดันได้ 146/86 จึงให้กินยา ตอนนี้กินยา Sectral, Simmex ทุกวันนี้ไม่เคยมีความสบาย มีอาการง่วงนอนแต่นอนไม่หลับ เปลี้ย มึนๆงงๆ อ่อนเพลีย ปากแห้ง ท้องเสียบ่อย คลื่นไส้ อาเจียน มือเท้าเย็น ไม่อยากมีเซ็กซ์ จิตตก อยากเลิกกินยา แต่ไปหาหมอก็โดนขู่ว่าถ้าปล่อยให้ความดันสูงจะเป็นอัมพาตอัมพฤกษ์ ไม่รู้ว่าจะทำอย่างไรดี
ผมเขียนมาหาครั้งนี้เป็นครั้งที่ 3 ถ้าคุณหมอมีเวลา รบกวนด้วยนะครับ
……………………………………………..
ตอบครับ
วันนี้ผมเพิ่งเสร็จจากสอน Health Camp ให้กับครูสอนออกกำลังกาย ซึ่งลากยาวมาสามวันสามคืน เหนื่อยอย่าบอกใคร แต่อ่านจดหมายของคุณพี่ว่าได้เขียนซ้ำมาแล้วเป็นครั้งที่สาม ผมก็เกรงใจ๊..เกรงใจ จึงขอตอบคุณพี่แบบสั้นๆนะครับ ภาพรวมของเรื่องการรักษาความดันเลือดสูงนี้ผมเคยเขียนไปแล้วบ่อยมาก คุณพี่ลองอ่านบทความนี้ก็ได้ http://visitdrsant.blogspot.com/2010/10/blog-post_2476.html
ซึ่งในบทความนี้ผมได้ไฮไลท์การลดความดันเลือดโดยไม่ใช้ยาในห้าประเด็นคือ (1) ลดน้ำหนักถ้าอ้วน (2) กินอาหารที่มีพืชผักเป็นพื้น (3) ออกกำลังกาย (4) ลดเกลือในอาหารลง (5) ลดแอลกอฮอลถ้าดื่มมาก
ในฉบับนี้ผมจึงขอเจาะลึกเรื่องเดียวนะ คือเรื่องเกี่ยวกับการใช้ยา
1.. ประเด็นอาการผิดปกติ ทั้งอาการง่วง แต่นอนไม่หลับ เปลี้ย มึนๆงงๆ อ่อนเพลีย ปากแห้ง ท้องเสียบ่อย คลื่นไส้ อาเจียน มือเท้าเย็น ไม่อยากมีเซ็กซ์ จิตตก เบื่อชีวิต ซึมเศร้า ทั้งหมดนี้เป็นผลข้างเคียงของยากั้นเบต้า ซึ่งในกรณีของคุณพี่ก็คือ Sectral (acebutolol) หากจะให้หายจากอาการเหล่านี้ก็ต้องหยุดยาตัวนี้ก่อน
2.. ประเด็นเมื่อไหร่ควรจะเริ่มใช้ยา ก่อนอื่นผมขอเล่าภาพรวมก่อนนะครับ ว่ามาตรฐานการรักษาความดันเลือดสูงที่แพทย์ทั่วโลกยึดถือกันนี้ทำตามผลการประชุมคณะทำงานชุดที่ 7 (JNC7) ซึ่งเป็นคณะทำงานที่ตั้งโดยสถาบันหัวใจปอดและเลือดแห่งชาติอเมริกัน (NHLBI) ซึ่งหลายปีมานี้ NHLBI ได้ตั้งคณะทำงานชุดที่แปด (JNC8) ขึ้นมาทบทวนหลักฐานวิทยาศาสตร์และปรับปรุงคำแนะนำให้ทันสมัย หลังจากทำงานกันมาหลายปี JNC8 ก็เพิ่งออกคำแนะนำการรักษาความดันเลือดสูงใหม่มาเมื่อสองเดือนที่ผ่านมานี้เอง ผลการทบทวนที่เป็นสาระสำคัญก็คือว่าในคนที่อายุเกิน 60 ปีนั้น หลักฐานบ่งชี้ว่าความพยายามที่จะกดความดันเลือดให้ลงต่ำกว่า 150/90 นั้นเป็นความพยายามที่ไม่มีประโยชน์อะไร ดังนั้น JNC8 จึงออกคำแนะนำใหม่ว่าการรักษาความดันเลือดสูงของคนอายุเกิน 60 ปีไม่ควรเริ่มใช้ยาตราบใดที่ความดันเลือดยังไม่สูงเกิน 150/90 มม. ซึ่งหากถือตามมาตรฐานนี้กรณีของคุณพี่ก็เป็นกรณีที่ยังไม่ควรใช้ยาลดความดันเลือดเลยตั้งแต่แรก เมื่อใช้ไปแล้วโดยไม่จำเป็น ก็ต้องเลิกใช้เสีย
3.. ประเด็นที่ว่าหากจะเลิกยาต้องทำอย่างไร ตอบว่าวิธีที่ดีที่สุดก็ต้องกลับไปหาคุณหมอท่านที่ให้ยา ปรึกษาท่านขอเลิกยา แล้วให้ท่านวางแผนเลิกยาให้ แต่ถ้าคุณพี่จะเลิกยาเองก็ทำได้นะครับ โดยมีหลักว่าต้องค่อยๆลดยาลงแล้ววัดความดันทุก 1 เดือน เช่นเดือนแรกลดยาลงครึ่งหนึ่ง ถ้าความดันยังไม่เกิน 150/90 เดือนต่อไปก็ลดยาเหลือครึ่งหนึ่งวันเว้นวัน ถ้าความดันยังไม่เกิน 150/90 อีกก็จึงหยุดยา เป็นต้น
4.. ประเด็นที่ว่าเมื่อจำเป็นต้องใช้ยา ควรจะใช้ยาอะไร มาตรฐานใหม่ของการรักษาความดันเลือดสูงของ JNC8 ยากั้นเบต้าไม่ได้เป็นยาแถวแรกในการลดความดันเลือดอีกต่อไปแล้ว ยาที่ถือเป็นมาตรฐานมีอยู่สี่ตัว จะเริ่มด้วยตัวใดก่อนก็ได้ เมื่อเริ่มแล้วต้องให้เวลาอย่างน้อย 1 เดือนก่อนที่จะสรุปว่าลดความดันลงไปได้ถึงเป้าหมายหรือไม่ ถ้ายังไม่ถึงเป้าหมายจึงจะเพิ่มขนาดหรือคิดเพิ่มยาตัวที่สอง หรือตัวที่สาม ยามาตรฐานทั้งสี่กลุ่มนั้นได้แก่ (1) ยาขับปัสสาวะ (diuretics) (2) ยาต้านแคลเซียม (calcium channel blockers) (3) ยาต้านแองจิโอเทนซิน (ACEI) (4) ยาต้านตัวรับแองจิโอเทนซิน (ARB)
กล่าวโดยสรุป ผมแนะนำให้คุณพี่ปรับวิถีชีวิตไปใน 5 ประเด็นข้างต้น แล้วหยุดยา Sectral แบบค่อยๆลดยาลง โดยไม่ต้องกลับไปกินยาอีกตราบใดที่ความดันเลือดไม่เกิน 150/90 มม. เมื่อปรับวิถีชีวิตไปในห้าประเด็นนั้นแล้ว และลดยาได้หมดแล้ว รับประกันอาการทั้งหลายทั้งแหล่หายเกลี้ยงแน่นอน
นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์
บรรณานุกรม
1. James PA, Oparil S, Carter BL, Cushman WC, Dennison-Himmelfarb C, Handler J, Lackland DT, LeFevre ML, MacKenzie TD, Ogedegbe O, Smith Jr SC, vetkey PL, Taler SJ, Townsend RR, Wright JTJr, Narva AS, Ortiz E. 2014 Evidence-Based Guideline for the Management of High Blood Pressure in Adults Report From the Panel Members Appointed to the Eighth Joint National Committee (JNC 8). JAMA. 2014;311(5):507-520. doi:10.1001/jama.2013.284427
