ชีวิตหนูจะจบแค่นี้ไหม
คุณหมอช่วยหนูด้วยค่ะ
คือหนูเป็นนักศึกษาฝึกงาน พอดีวันนั้นมีแผลที่นิ้วมือคื
หนูมีโอกาสติดเชื้อไหมค่ะ ตอนนี้จิตตกมากค่ะ อนาคตหนูจะจบลงแค่นี้ไหมค่ะ รบกวนคุณหมอช่วยตอบด้วยนะค่ะ
หนูมีโอกาสติดเชื้อไหมค่ะ ตอนนี้จิตตกมากค่ะ อนาคตหนูจะจบลงแค่นี้ไหมค่ะ รบกวนคุณหมอช่วยตอบด้วยนะค่ะ
ขอบคุณค่ะ
ส่งจาก iPhone ของฉัน
…………………………………………..
ตอบครับ
ก่อนจะตอบคำถามของคุณ ผมขอตั้งคำถามแบบว่าตีวัวกระทบคราดสักหน่อยนะ เพราะคนอ่านบล็อกนี้ที่เป็นแพทย์และพยาบาลก็มีอยู่ไม่น้อย คำถามของผมก็คือว่าตามระเบียบปฏิบัติเรื่องมาตรฐานในการป้องกันการติดเชื้อแบบครอบจักรวาล (universal precaution procedure) ในการทำงานปกติ หากจะทำอะไรที่มีโอกาสสัมผัสกั
มันเป็นเพราะว่าอาจารย์พี่เลี้ยงหรือพี่ๆที่คุมการฝึกงานของคุณเขาไม่เข้าใจ หรือเพราะว่าพี่ๆเข้าใจแต่ไม่ได้บอกน้อง หรือเพราะว่าพี่ๆเขาบอกแล้ว แต่น้องไม่ทำ มันเป็นกรณีไหนกันแน่
ถ้าเป็นกรณีที่พี่ๆไม่เข้าใจว่าเรื่องนี้เป็นเรื่องใหญ่ พี่ๆของคุณต้องกลับไปเรียนเรื่องนี้
ถ้าเป็นกรณีที่พี่ๆเขาเข้าใจ แต่เขาไม่ได้
ถ้าเป็นกรณีที่พี่บอกน้องแล้ว แต่น้องไม่ทำ คราวนี้เป็นประเด็นของเด็กดื้อ ซึ่งหากเป็นกรณีนี้ ผมขออนุญาต No comment นะครับ เพราะไม่งั้นเดี๋ยวจิตคุณจะยิ่งตกหนักเข้าไปใหญ่
เอาละ คราวนี้มาตอบคำถามของคุณ
1.. ถามว่าแผลที่นิ้วมือ หนังชั้นนอกลอกหลุดไปเหลือแต่หนังชั้นในสีชมพู เวลาล้างมือหรือทาเจลแล้วแสบ แผลแบบนี้ติดเอดส์ได้ไหม ตอบว่า “ติดเอดส์ได้ครับ” เพราะตามการจำแนกแผลขององค์การอนามัยโลกเรื่องการติดเชื้อไวรัสทางแผล แผลแบบนี้เรียกว่า transdermal wound มีโอกาสติดเชื้อไวรัสหลายชนิดรวมทั้งเอดส์และพิษสุนัขบ้าได้แน่นอน
2.. ถามว่าน้ำเกลือที่เพิ่งถอดจากคนไข้ เลือดของคนไข้จะย้อนเข้าไปอยู่ในน้ำเกลือได้ไหม ตอบว่า “ได้ครับ” งานวิจัยเกี่ยวกับการระบาดของผู้ป่วยไวรัสตับอักเสบซี.ขนาดใหญ่ครั้งหนึ่งทำให้เราทราบว่าน้ำเกลือแถวใกล้ๆเข็มที่ให้น้ำเกลือคนไข้นั้น มีเชื้อไวรัสจากคนไข้ได้ และการใช้ก๊อกสามทาง (three way stopcock) ก็ไม่สามารถป้องกันการแพร่กระจายของไวรัสขึ้นมาถึงตรงนี้ได้ นั่นเป็นเหตุผลที่ CDC ออกข้อกำหนดห้ามใช้กระบอกฉีดยาอันเดียวฉีดยาให้คนโน้นทีคนนี้ทีแม้ว่าจะเป็นการฉีดแบบไปทางเดียวหรือฉีดผ่าน stop clock ก็ตาม
3.. ถามว่าหนูมีโอกาสติดเชื้อเอดส์ไหม ตอบว่า “มีครับ” แต่ว่าโอกาสนั้นจะมากแค่ไหนไม่ทราบ ถ้าเป็นการเอาแผลไปสัมผัสเลือดของคนเป็นเอดส์เหน่งๆเลย โอกาสติดเอดส์มี 0.3% หรือสามในพัน แต่กรณีของคุณนี้แผลสัมผัสน้ำเกลือในสายใกล้หัวเข็มซึ่งอาจมีเลือดคนไข้หรือไวรัสของคนไข้ โอกาสย่อมน้อยกว่าการสัมผัสเลือดโดยตรงโขอยู่ แต่ว่าน้อยแค่ไหน.. ผมไม่ทราบ และผมว่าพระเจ้าก็ไม่ทราบ เพราะการคำนวณโอกาสต้องมีสถิติในอดีตมาคำนวณ แต่สถิติไม่มี แม้พระเจ้าก็จะไปทราบได้อย่างไรละครับ
ผมให้ข้อคิดว่าคุณเป็นนักวิทยาศาสตร์ อย่าไปตีอกชกหัวกับอะไรที่ “เป็นไปได้” แต่้ไม่รู้เปอร์เซ็นต์ของโอกาส เพราะในทางการแพทย์ อะไรก็เป็นไปได้ ในกรณีที่ไม่รู้เปอร์เซ็นต์ของโอกาสนี้ คุณควรให้ความสำคัญกับข้อมูลความจริงในรูปของ “ประวัติศาสตร์” หรือสถิติ ดีกว่า กล่าวคือจากอดีตตั้งแต่มีการค้นพบโรคเอดส์มาถึงปัจจุบัน ยังไม่เคยมีใครรายงานไว้เลยว่ามีคนติดเชื้อเอดส์เพราะถูกน้ำเกลือราดลงบนแผล ไม่เคยมีแม้แต่ครั้งเดียว คุณคงไม่ใช่คนแรกของโลกหรอกน่า
4.. ถามว่าควรจะทำอย่างไรต่อไปดี ตอบว่าคุณต้องทำ 4 อย่าง คือ
4.1 ต้องรายงานให้อาจารย์หรือพี่ที่คุมการฝึกงานทราบเรื่องนี้ทันที รายงานเป็นตัวหนังสือนะ (incident report)
4.2 เจาะเลือดเพื่อตรวจหาภูมิคุ้มกันโรคเอดส์ทันที เพื่อเก็บไว้เป็นหลักฐานว่าคุณไม่ได้ติดเชื้อมาก่อนเกิดเหตุการณ์ครั้งนี้ หลักฐานนี้ทำเผื่อไว้หากคุณต้องขอเงินชดเชยตามกฎหมาย..เผื่อเฉยๆ
4.3 ปรึกษาแพทย์โรคติดเชื้อทันที กรณีของคุณนี้เป็นกรณีที่ต้องทำการป้องกันเอดส์หลังสัมผัสเชื้อ (post exposure prophylaxis – PEP) นั่นหมายความว่าคุณต้องกินฆ่าเชื้อเอดส์อย่างน้อย 2 ตัว นานอย่างน้อย 4 สัปดาห์
4.4 ครบสี่สัปดาห์แล้วเจาะเลือดตรวจหาภูมิคุ้มกัน HIV อีกครั้ง หากได้ผลลบก็เป็นอันเสร็จภารกิจ หมดเคราะห์ไปที
5. ถามว่าอนาคตของหนูจะจบลงแค่นี้ไหม ตอบว่าอนาคตในอาชีพของคุณเพิ่งเริ่มต้นจริงจังก็ตอนนี้แหละครับ ผมเดาเอาว่าคุณเป็นพยาบาล ในอาชีพนี้ด้านบวกของมันคือความรู้สึกว่าชีวิตนี้มีค่าที่ได้ช่วยเหลือคนอื่น แต่ด้านลบของมันก็คือความปลอดภัยจากโรคทางกายและโรคทางใจที่มันมากับอาชีพนี้
นี่เป็นบทเรียนที่สำคัญที่สุดของการจะมีอาชีพนี้ต่อไป คือบทเรียนที่ว่า.. Safety First
นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์
บรรณานุกรม
1. Greene ES. Hepatitis C outbreak: more than 50 infected by reused needles and syringes. ASA Newsl. 2002;66(12):22-23.
2. CDC’s Healthcare Infection Control Practices Advisory Committee (HICPAC). 2011 Guidelines for the Prevention of Intravascular Catheter-Related Infections. Accessed on March 18, 2014 at http://www.cdc.gov/hicpac/BSI/04-bsi-background-info-2011.html
