กราบเรียนคุณหมอสันต์ที่เคารพ
ผมรู้สึกว่าตัวเองโชคไม่ดีมากๆ ผมอายุ 60 ปี เป็นต่อมลูกหมากโต มีอาการปัสสาวะออกยากและปัสสาวะบ่อยและบางครั้งต้องไปปัสสาวะทันทีจนราดกางเกงเพราะถอดไม่ทัน ได้ไปรักษากับคุณหมอ…ซึ่งเป็นหมอยูโรที่โรงพยาบาล… หมอได้ให้ยา Hanal (tamsulosin) และ Flowmax (fenesteride) ผมกินแล้วก็ยังไม่ดีขึ้นแถมเวียนหัวมาก หมอแนะนำให้ผ่าตัดแต่ผมกลัวเซ็กซ์เสื่อมจึงอดทนทรมานไม่ยอมผ่า ต่อมามีเพื่อนซื้อสมุนไพรจากอเมริกาชื่อ Saw Palmetto มาให้กิน ตอนแรกกินต่ำกว่า 400 มก.ไม่ได้ผล ต่อมากิน 1000 มก.พบว่าได้ผลดี ปัสสาวะโล่งขึ้นสบายตัวจนไม่ต้องผ่าตัดก็ได้แล้ว แต่ว่าผมเสียความรู้สึกทางเพศไปด้วยนะสิครับ อยากถามคุณหมอสันต์ว่าสมุนไพรตัวนี้ดีจริงไหม มันทำให้เซ็กซ์เสื่อมหรือเปล่า ถ้าผมจะเพิ่มขนาดขึ้นไปอีก มันจะมีผลเสียอย่างไรบ้าง

……………………………………………………………………………………..

ตอบครับ

     อายุหกสิบ น้อยใจในวาสนาและโชคชะตาว่าทำไมต่อมลูกหมากมาโตเอาตั้งแต่ยังไม่ทันแก่ได้ที่เลย

     “..อามิตตาภะ..พุทธะ”

     หมอสันต์ขอปลอบว่าอย่าน้อยใจไปเลยนะโยม คนอเมริกันอายุระดับคุณขึ้นไปเป็นต่อมลูกหมากโตและฉี่เดี้ยง (lower urinary tract symptom – LUTS) กันประมาณ 40% และถ้ามีชีวิตอยู่ไปได้ถึงแปดสิบปีขึ้นไป อัตราการป่วยเป็นต่อมลูกหมากโตและฉี่เดี้ยงนี้ก็จะเพิ่มเป็น 90% ดังนั้นคุณไม่ได้มาเร็ว แต่อย่างไรก็ตาม จะมาช้าหรือมาเร็วก็ไม่สำคัญ เพราะตอนนี้โยมก็มาแล้ว

     อนึ่งคำว่าฉี่เดี้ยงหรือ LUTS นี้ นิยามว่าคือการที่ชายฉี่ไม่พุ่ง หมายความว่าแทนที่จะพุ่งจู๊ดๆกลับหยดแหมะๆ ฉี่บ่อย ปวดฉี่แต่ไม่ยอมฉี่ หรือฉี่แล้ว และไม่สะเด็ด แปลไทยเป็นไทยว่าฉี่ก๊อกหนึ่งออกไปแล้ว จะรูดซิปแล้ว อ้าว ยังมีก๊อกสองต่ออีก หรือไม่ปวดฉี่แต่จะฉี่เดี๋ยวนี้แหละใครจะทำไม

     ก่อนตอบคำถามของคุณขอพูดถึง Saw Palmetto หรือน้ำสกัดสมุนไพรสกุลปาล์มพัดนี้ให้คนที่ไม่รู้จักฟังก่อนนะ มันฮอทมากในอเมริกา ลูกผู้ชายอเมริกันคนไหนไม่รู้จักซอว์พาลเมโต้แสดงว่ายังเป็นลูกผู้ชายอเมริกันที่ไม่ถึงแก่นแท้ของความเป็นชาย ที่ว่าฮอทก็คือใช้ในเรื่องรักษาอาการต่อมลูกหมากโตและฉี่เดี้ยงนี่แหละ นอกจากนั้นผู้คนยังใช้รักษาหัวล้านกันอีกด้วย งานสำรวจตลาดอเมริกันพบว่าชายสูงอายุอเมริกัน 1.6 ล้านคนกินซาลพาลเม็ตโต้ภายในสามสิบวันก่อนแจกแบบสอบถาม แต่ในเมืองไทยสมุนไพรตัวนี้ผมเข้าใจว่าไม่ได้รับอนุญาตให้นำเข้านะ ถ้าจะหาซื้อคงต้องไปหาตลาดสว่างที่ชั้นสามมาบุญครอง เพราะที่นั่นมีสมุนไพรห้ามนำเข้าทุกชนิดขายแบบสว่างๆแจ้งๆเลย

     1..ถามว่าซอว์พาลเม็ตโต้นี้รักษาฉี่เดี้ยงจากต่อมลูกหมากโตได้จริงหรือไม่ หากถือตามหลักฐานวิทยาศาสตร์ปัจจุบัน ก็ตอบว่า “ไม่จริง” ถ้ารักษาตามขนาดที่แนะนำไว้ข้างขวด (320 มก./วัน)

     การจะสืบสาวราวเรื่องการวิจัยเกี่ยวกับสมุนไพรซอว์พาลเม็ตโต้นี้ต้องย้อนไปตั้งแต่เมื่อหอสมุดโค้กเรนทำการวิเคราะห์งานวิจัย 21 รายการแบบเมตาอานาไลซีสเมื่อปี 2002 แล้วรายงานว่าซอว์พาลเม็ตโต้มีผลให้การพุ่งของฉี่ (ตามที่รายงานด้วยปากคนไข้) พุ่งดีกว่ายาหลอก พูดง่ายๆว่ามันได้ผล แต่ต่อมาในปี 2009 หอสมุดโค้กเรนก็ได้รายงานการวิเคราะห์ใหม่อีกคราวนี้เอาข้อมูลจากงานวิจัย 31 งานวิจัยและกำหนดระเบียบวิธีวิเคราะห์ที่รัดกุมกว่าเดิมแล้วรายงานว่าซอว์พาลเม็ตโต้ไม่ได้ทำให้ฉี่พุ่งดีกว่ายาหลอกแต่อย่างใด การมีข้อมูลที่ขัดแย้งกันเช่นนี้ได้นำมาสู่การวิจัยระดับสูงชื่องานวิจัย STEP ซึ่งสุ่มตัวอย่างแบ่งกลุ่มคนเป็นต่อมลูกหมากโตและฉี่เดี้ยงออกเป็นสองกลุ่ม กลุ่มหนึ่งให้กินซอว์พาลเม็ตโต้ อีกกลุ่มหนึ่งให้กินยาหลอก แล้วให้ฉี่แข่งกัน (หิ หิ พูดเล่น ความจริงเขามีวิธีให้คะแนนการฉี่อย่างละเอียดชื่อ AUASI score ซึ่งผมขอไม่พูดถึงในที่นี้) ได้ผลสรุปขั้นสุดท้ายว่าทั้งสองกลุ่มต่างก็ฉี่หยดแหมะๆพอๆกัน…แป่ว..ว

     คนขายสมุนไพรก็ยังหามุกขายอีกจนได้ว่าในงานวิจัยมันใช้ขนาดต่ำ จึงไม่ได้ผล มันต้องเบิ้ลขนาดเป็นสองเท่าหรือสามเท่าจึงจะได้ผล จึงได้มีการทำวิจัยชั้นดีอีกครั้งโดยใช้ซอว์พาลเม็ตโต้ขนาดสองเท่า (640 มก./วัน) และสามเท่า (960 มก./วัน) โดยทำกับคนไข้ 369 คนใช้เวลาวิจัยนานถึง 72 สัปดาห์ ผลวิจัยปรากฏว่าซอว์พาลเม็ตโต้ไม่ได้ดีไปกว่ายาหลอก..เหมียนเดิม แต่ข้อมูลงานวิจัยนี้ก็มีประโยชน์ต่อขาประจำสมุนไพรอยู่บ้าง อย่างน้อยก็รู้ว่าขนาดวันละเป็นพันมิลลิกรัมก็กินได้โดยไม่มีพิษไม่มีภัยอะไร

     2.. ถามว่าแล้วซอว์พาลเม็ตโต้เป็นต้นเหตุให้นกเขาคุณตายใช่หรือเปล่า ตอบว่าไม่ทราบครับ เพราะไม่มีข้อมูลวิจัยทางวิทยาศาสตร์จะตอบตรงนี้ได้ งานวิจัยที่ว่าใช้ขนาดถึง 960 มก.ต่อวันก็ไม่พบว่าผู้เข้าร่วมวิจัยที่กินซอว์พาลเม็ตโต้จะเกิดนกเขาตายมากกว่ากลุ่มที่กินยาหลอก

     3.. ถามว่าถ้าจะเพิ่มขนาดขึ้นไปกว่านี้อีก จะมีผลเสียอะไรไหม ตอบว่าอันนี้ต้องไปถามพระเจ้าครับ เพราะแม้คนทำน้ำสกัดซอว์พาลเม็ตโต้ขายก็ไม่รู้ งานวิจัยขนาดที่สูงกว่า 960 มก./วันในระดับที่เชื่อถือได้ ก็ยังไม่เคยมี แล้วหมอสันต์จะไปรู้ได้อย่างไรละครับ

นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์

บรรณานุกรม
1. Barry MJ, Meleth S, Lee JY, et al. Effect of increasing doses of saw palmetto extract on lower urinary tract symptoms: a randomized trial. JAMA. 2011;306:1344–1351.
2. Tacklind J, MacDonald R, Rutks I, et al. Serenoa repens for benign prostatic hyperplasia. Cochrane Database Syst Rev. 2009;(2):CD001423.
3. Roehrborn CG, McConnell JD. Etiology, Pathophysiology, Epidemiology, and Natural History of Benign Prostatic Hyperplasia. 8th ed. Philadelphia, Pa: Campbell’s Urology; 2002.
4. Wilt T, Ishani A, MacDonald R. Serenoa repens for benign prostatic hyperplasia. Cochrane Database Syst Rev. 2002;(3):CD001423.