อาจารย์หมอสันต์คะ
อย่าว่าหนูไร้สาระเลยนะคะ แต่หนูอดสงสัยมาหลายวันจนทนไม่ได้ต้องเขียนมาถามอาจารย์ตรงๆ คือหนูอ่านปฏิทินในบล็อกของอาจารย์เห็นอาจารย์จัด Spiritual retreat มันคืออะไรคะ

……………………………………….

ตอบครับ

     ไม่เชื่อก็ต้องเชื่อ มีจดหมายแบบนี้มา 4 ฉบับ ถามว่า spirituality คืออะไรบ้าง retreat คืออะไรบ้าง จึงขอรวบตอบไปพร้อมกันทีเดียวนะ

     1. ถามว่า Spirituality คืออะไร ตอบว่าเมื่อเรายกคำๆหนึ่งขึ้นมาพูด ไม่ว่าจะเป็นคำในภาษาไหน มันมักจะสื่อได้ถึงหลายๆอย่าง เป็นเรื่องเดียวกันบ้าง คนละเรื่องเดียวกันบ้าง คนละเรื่องแบบไม่เกี่ยวกันเลยบ้าง นี่เป็นธรรมชาติของภาษา ดังนั้นเราอย่าเสียเวลามานิยามศัพท์ในเชิงภาษากันเลย มาเจาะกันตรงไปที่ผมจะใช้คำนี้สื่ออะไรดีกว่า

     คำว่า spirituality ผมต้องการใช้สื่อถึงการเสาะหาหรือฝ่าข้ามชีวิตส่วนที่เป็นวัตถุคือร่างกายนี้และความเป็นไปต่างๆของโลกภายนอกร่างกายนี้ หันกลับเข้าไปสู่ภายใน ไปสู่ส่วนลึกที่สุดที่ภายใน ด้วยเป้าหมายสุดท้ายที่จะหวนคืนไปสู่ต้นกำเนิดที่แท้จริงที่เป็นแหล่งก่อกำเนิดชีวิตนี้มา ทั้งนี้โดยอาศัยการภาวนา (medition) เป็นกลไกปฏิบัติการหลัก ซึ่งงานนี้มีอยู่สองก๊อก หรือสองสะเต็พ คือ

     ก๊อกแรก จากความคิด (mind) ฝ่าข้ามไปสู่ความรู้ตัวที่ข้างใน (consciousness)

     ก๊อกที่สอง จากความรู้ตัวที่ข้างใน ฝ่าข้ามไปสู่ความรู้ตัวที่ข้างนอก (cosmic consciousness หรือ source) ซึ่งสอนต่อๆกันมาว่าเป็นแหล่งกำเนิดที่แท้จริงของทุกสิ่งทุกอย่างในจักรวาลนี้ รวมทั้งของชีวิตทุกชีวิตด้วย

     คนที่เดินในเส้นทาง spiritual path นี้มักเป็นคนที่มีความไม่พอใจชีวิตนี้เป็นทุนเดิมอยู่ก่อนแล้ว จะด้วยเคยประสบความเปลี่ยนแปลงในชีิวิตที่ช็อกตนเอง (เช่นการตายของคนใกล้ชิด หรือแม้กระทั่ง..อกหัก) หรือมองเห็นว่าชีวิตเท่าที่เป็นอยู่แค่ กิน ขับถ่าย นอน สืบพ้นธ์ุ แล้วตายไปแล้วเวียนว่ายมาเกิดใหม่อยู่อย่างนี้เป็นชีวิตที่ไร้สาระ ไร้คุณค่า ไร้ความหมาย หรือไม่เชื่อว่าชีวิตจะมีเพียงแค่นี้ จึงเสาะหาด้วยการอ่าน การฟัง การปฏิบัติต่างๆ จนมีความเชื่อมั่นว่า “ความรู้ตัว” เป็นตัวตนส่วนลึกของตัวเอง และเป็นแหล่งพลังงานที่จะผลักดันชีวิตตัวเองให้ก้าวลึกลงไปจนถึงปลายทางที่แท้จริงของชีวิต คือ “ความหลุดพ้น” ไปจากการเวียนว่ายตายเกิดอันเป็นมายา กลับไปสู่รากกำเนิด (source) ของสรรพชีวิตซึ่งเป็นภาวะนิรันดร จึงมุ่งหน้าเดินไปทางนี้
   
      ต่างจากคนที่ไม่สนใจเส้นทางนี้ซึ่งส่วนใหญ่เป็นคนมีความพึงพอใจดีอยู่แล้วกับชีวิตปัจจุบันแม้ว่ามันจะสุขบ้างทุกข์บ้างแต่ก็โอ ไม่แคร์ด้วยซ้ำไปว่าความรู้ตัวคืออะไร ขอแค่ได้ใช้ชีวิตไปตามแรงขับดันของร่างกายและแรงขับดันของความคิดอย่างที่คนทั่วไปเขาก็ทำกันมาหลายร้อยหลายพันปีก็พอแล้ว

     2. ถามว่ารีทรีท (retreat) คืืออะไร ตอบว่ารีทรีทก็คือการปลีกวิเวกหลีกเร้น ไปอยู่ในสถานที่สงบเงียบเป็นธรรมชาติ เพื่อให้ได้มีเวลาที่สันโดษและเป็นส่วนตัว

     3. ถามว่า Spiritual retreat คืออะไร ตอบว่าก็คือการปลีกวิเวกหลีกเร้น ไปอยู่ในสถานที่สงบเงียบเป็นเวลานานหนึ่งสัปดาห์บ้าง หนึ่งเดือนบ้าง สามเดือนบ้าง อาจจะอยู่คนเดียว หรืออยู่กับกลุ่มที่ต่างมุ่งแสวงหา “ความหลุดพ้น” เหมือนกัน ทั้งหลุดพ้นจากความคิดลบของตัวเองในมุมมองของเดี๋ยวนี้ และหลุดพ้นจากการเวียนว่ายตายเกิดในมุมมองของชีวิตนี้

     ในสถานที่นั้นก็มักจะมีแต่กิจกรรมที่มุ่งไปทางนั้น เช่นมีการภาวนา (meditation) ทั้งในรูปแบบโดดเดี่ยวและรวมกลุ่ม มีชั่วโมงสนทนาแนะนำปัญหาการปฏิบัติ (sat sang) อาหารการกินก็เป็นอาหารพืชล้วนๆปราศจากเนื้อสัตว์ การออกกำลังกายก็เป็นรูปแบบที่เอื้อต่อการฝึกปฏิบัติเพื่อความหลุดพ้น เช่น ทำสวน ปลูกผักปลูกดอกไม้ โยคะ รำมวยจีน บางรีทรีทก็มีการดีดสีตีเป่าร้องรำทำเพลงเต้นรำด้วย บางรีทรีทที่หรูหน่อยก็จะมีการนวดผ่อนคลาย การบำบัดเชิงอายุรเวช โดยที่แก่นกลางของทุกกิจกรรมนั้นมุ่งไปที่เดียวกัน..คือแสวงหาความหลุดพ้น

     4. ถามว่าหมอสันต์ทำ Spiritual retreat เพื่ออะไร ตอบว่าก่อนอื่นขอพูดถึงการทำเวลเนสวีแคร์เซ็นเตอร์ให้เป็น Retreat ก่อน เมื่อผมกับเพื่อนทำเวลเนสวีแคร์เซ็นเตอร์ขึ้นมา ผมตั้งใจจะทำมันให้เป็น Retreat มาแต่แรก โดยจงใจสร้างให้เป็นที่สงบเงียบ เป็นธรรมชาติ มีอาหารมังสวิรัติกิน มีการบำบัดเชิงอายุรเวชในรูปแบบต่างๆรวมทั้งการนวดด้วย มีที่พักที่สะอาด สะดวก ปลอดภัย เพื่อให้คนมาใช้เป็นที่ปลีกวิเวกหลีกเร้นได้ โดยรูปแบบของการมาปลีกวิเวกหลีกเร้นนี้ก็มาได้หลายแบบ บ้างมาลดน้ำหนัก บ้างมาเยียวยาตัวเองหลังเกิดหัวใจวาย บ้างมาฟื้นฟูตัวเองหลังเป็นอัมพาต บ้างมาฟืื้นฟูตัวเองหลังเคมีบำบัดครบคอร์ส บ้างมายกเครื่องร่างกายหรือจิตใจตัวเอง บ้างมาแสวงหาความหลุดพ้น โดยแต่ละรูปแบบผมก็จะมีคำแนะนำในการกินการอยู่ขณะปลีกวิเวกนี้อย่างไรให้เหมาะกับวัตถุประสงค์การมาของแต่ละคน โดยจะเริ่มเปิดบริการแบบรีทรีทนี้ตั้งแต่เดือนพฤศจิกายน 2560 เป็นต้นไป ไม่ต้องมีกลุ่ม ไม่ต้องมีตารางแค้มป์ มีแค่วัตถุประสงค์การมา มีเวลากี่วัน จองห้องได้ แล้วก็หิ้วกระเป๋าเข้ามารีทรีทตัวเองได้เลย

     และเพื่อเป็นการประเดิม ตัวผมเองก็จะเป็นลูกค้ารีทรีทคนแรก คือตัวหมอสันต์นี้เป็นคนแบบที่เรียกว่า “Spiritual but not Religious” หมายความว่าชอบแสวงหาความหลุดพ้นแต่ไม่ชอบยุ่งหรืออิงกับศาสนาใดๆ ผมจึงจัดรีทรีทแรกเป็น Spiritual retreat โดยมีตัวผมเองเป็นลูกค้า แล้วไปหาครูมาสอนผมเองในรูปแบบรีทรีทคือทั้งครูทั้งนักเรียนกินนอนอยู่ในนั้น 7 วัน 7 คืน แต่เมื่อไหนๆก็ปิดเวลเนสวีแคร์เซ็นเตอร์เพื่อการนี้ทั้งที เพื่อไม่ให้เสียเที่ยวผมจึงเปิดรับคนที่ชอบแสวงหาความหลุดพ้นเหมืิอนกันมาเรียนพร้อมกันไปกับผมด้วยรวมสิบคน ที่มาของเรื่องก็เป็นอย่างนี้แหละครับ

ปล. (Spiritual retreat ครั้งแรกนี้เต็มแล้ว ท่านที่สนใจและมาไม่ทันก็เอาไว้รีทรีทครั้งหน้านะครับ)

นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์