เป็นไส้ติ่งอักเสบสมัยนี้ จะผ่าตัดหรือไม่ผ่าตัดเป็นทางเลือกที่ดีเสียพอๆกันทั้งคู่
วันก่อนผมนั่งไล่อ่านวารสารนิวอิงแลนด์เจอร์นาลด้วยวิธีอ่านสารบัญแบบผ่านๆ เจองานวิจัยที่สะดุดตางานหนึ่งที่สรุปผลได้ว่าเป็นไส้ติ่งอักเสบสมัยนี้ จะผ่าตัดหรือไม่ผ่าตัดเป็นทางเลือกที่ดีเสียพอๆกันทั้งคู่ จึงเข้าไปอ่านดูรายละเอียด เห็นว่าเป็นข้อมูลยุคใหม่ที่มีประโยชน์จึงนำมาเล่าให้ท่านฟัง
คือตัวผมนี้เป็นหมอผ่าตัดโดยกำเนิด หมายความว่าฝึกอบรมเป็นผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านมาทางการผ่าตัดก่อนที่จะมาทำสาขาเวชศาสตร์ครอบครัว ถึงจะเป็นหมอผ่าตัดห้วใจแต่เส้นทางการเป็นหมอผ่าตัดยังไงก็ต้องเป็นหมอผ่าตัดทั่วไปหรือหมอผ่าช่องท้องมาก่อน และการผ่าตัดไส้ติ่งนี้มันเป็นเหมือนตัวตนหรือเครื่องบ่งชี้สถานะของหมอผ่าตัดเลยทีเดียว เพราะหมอสาขาอื่นรักษาไส้ติ่งอักเสบไม่ได้ ต้องให้หมอผ่าตัดเท่านั้น เพราะมาตรฐานการรักษาไส้ติ่งอักเสบในอดีตคือผ่าตัดเอาไส้ติ่งออกลูกเดียว ผมจำได้สมัยเป็นแพทย์ประจำบ้านถึงฉากการทะเลาะกันระหว่างแพทย์ประจำบ้านอายุรศาสตร์ (เด้นท์เม็ด) กับแพทย์ประจำบ้านศัลยศาสตร์ (เด้นท์ศัลย์) ขณะที่ต่างฝ่ายต่างคร่ำเคร่งกับการทำงานแบบอดหลับอดนอนกลางดึก บรรยากาศประมาณนี้ เริ่มต้นด้วยเด้นท์เม็ดซึ่งเป็นผู้หญิงค่อนแคะด้วยการพูดในหมู่พวกตัวเองดังๆว่า
“..โคตรเกลียดเลยพวกเด้นท์ศัลย์เนี่ย
แม่ม..ไม่เคยใช้หัวสมอง เอะอะม้นจะผ่าลูกเดียว”
แล้วก็มีเสียงตะโกนตอบจากเด้นท์ศัลย์ว่า
“..เออ..ถ้ามึงเป็นไส้ติ่งอักเสบ อย่ามาหากูก็แล้วกัน”
ฮิ ฮิ ฮิ ตะแล้น ตะแล้น ตะแล้น
คืออาชีพรักษาไส้ติ่งอักเสบเป็นอาชีพสงวนสำหรับหมอผ่าตัด เหมือนอาชีพถีบสามล้อและเผาถ่านเป็นอาชีพสงวนสำหรับคนไทย ฉันใดฉันนั้น แต่ว่ามาบัดนี้อาชีพนั้นทำท่าจะหลุดมือจากหมอผ่าตัดไปเสียแล้ว
งานวิจัยซึ่งตีพิมพ์ในวารสาร New England Journal นี้ เป็นการทำวิจัยแบบ RCT คือเอาคนไข้ไส้ติ่งอักเสบจำนวน 1552 คน จากรพ.ในอเมริกา 25 โรง มาสุ่มตัวอย่างแบ่งเป็นสองกลุ่ม กลุ่มหนึ่งเอาไปผ่าตัดหมด อีกกลุ่มหนึ่งไม่ผ่า แต่รักษาด้วยการให้กินยาปฏิชีวนะนาน 10 วันแทน พบว่าผลการรักษาดีพอๆกัน คืออยู่โรงพยาบาลนานพอๆกัน ปวดท้องอยู่นานพอๆกัน ผลต่อสุขภาพทุกด้านก็พอๆกัน ข้อที่พวกกินยาจะดีกว่าก็คือกลับไปทำงานได้เร็วกว่าคือหยุดงานแค่ 5 วันขณะที่พวกผ่าตัดหยุดงาน 9 วัน แต่ข้อเสียของพวกกินยาก็คือเมื่อติดตามไปนาน 3 เดือน พบว่า 30% ต้องจบด้วยการผ่าตัด แต่หากมองอีกมุมหนึ่ง นั่นหมายความว่า 70% ไม่ต้องผ่าต้ดเลย
งานวิจัยนี้สอดคล้องกับอีกหลายงานวิจัยที่ทำทางยุโรป จึงเป็นที่แน่ช้ดว่ามาตรฐานการแพทย์ในการรักษาไส้ติ่งอักเสบจากนี้ไปต้องถูกเปลี่ยนแปลงเสียแล้ว คือมีวิธีรักษาที่ดีพอๆกันสองวิธีให้ผู้ป่วยเลือก คือผ่าตัด กับกินยา ซึ่งแพทย์จะต้องบอกทางเลือกทั้งสองนี้ให้ฝ่ายผู้ป่วยเป็นผู้เลือกว่าชอบแบบไหนก็เลือกแบบนั้น และหมอในอเมริกาก็ได้เริ่มทำวิดิโอ.ไว้ฉายให้ผู้ป่วยที่เป็นไส้ติ่งอักเสบดูก่อนตัดสินใจว่าจะเลือกแบบไหนแล้ว ท่านที่เป็นไส้ติ่งอักเสบอยู่หากสนใจวิดิโอแบบนี้เพื่อประกอบการตัดสินใจ ผมแปะลิงค์ตัวอย่างวิดิโอให้ดูหนึ่งตัวอย่าง ที่ http://www.appyornot.org
บรรทัดนี้ผมขอไว้อาลัยหนึ่งนาทีแด่อาชีพสงวนสำหรับหมอผ่าตัดที่ต้องเสียไปอีกหนึ่งอาชีพ คือ ผ่าตัดไส้ติ่ง หรือ appendectomy
นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์
บรรณานุกรม
- CODA Collaborative. A Randomized Trial Comparing Antibiotics with Appendectomy for Appendicitis. N Engl J Med 2020;383(20):1907-1919. doi: 10.1056/NEJMoa2014320.
