เรียนคุณหมอสันต์

การฉีดวัคซีนปอดอักเสบสำหรับคนอายุ 65 ปีขึ้นไปสรุปว่าเขาจะเอายังไงกันแน่ ต้องฉีดเข็มเดียวหรือสองเข็มคะ

…………………………………..

ตอบครับ

เรื่องวัคซีนปอดอักเสบแบบรุกล้ำ (invasive pneumococcal vaccine) นี้ มีการเปลี่ยนแปลงชนิดวัคซีนและวิธีฉีดบ่อยมาก นานมาแล้วหลายปีผมเคยตอบคำถามนี้โดยการเล่าประวัติศาสตร์ให้ฟังว่าการเปลี่ยนแปลงวิธีฉีดวัคซีนนี้ที่ผ่านมามีมาเป็นขั้นตอนอย่างไรบ้าง บางช่วงแนะนำฉีดเข็มเดียว บางช่วงแนะนำฉีดสองเข็ม หลังจากเขียนไปยาวเหยียดผลก็คือท่านผู้อ่านเขียนมาถามว่า “สรุปว่าหมอสันต์จะให้ฉีดเข็มเดียวหรือสองเข็ม?” หิ..หิ

ดังนั้นการตอบคำถามในวันนี้จะไม่มีการลำเลิกถึงประวัติศาสตร์ให้สับสน แต่ขอแจ้งแนวปฏิบัติล่าสุดอันเดียว (ACIP 2023-2024) ตรงๆโต้งๆเลยว่า

1.. กรณีคนทั่วไปที่อายุ 65 ปีขึ้นไปและไม่เคยได้วัคซีนปอดอักเสบมาก่อน ให้ฉีดวัคซีนปอดอักเสบแบบรุกล้ำด้วยวิธีใดวิธีหนึ่งในสองวิธีต่อไปนี้ คือ วิธีที่หนึ่ง ฉีดวัคซีน PCV20 (Prevnar20) เข็มเดียวแล้วจบ หรือ วิธีที่สอง หากไม่มีวัคซีน PCV20 (Prevnar20) ก็ให้ฉีดวัคซีน PCV15 (Vaxneuvance) หนึ่งเข็มแล้วตามด้วยวัคซีน PPSV23 (Pneumovax23) อีกหนึ่งเข็มห่างกันหนึ่งปี

2.. กรณีที่เคยได้วัคซีนปอดอักเสบชนิด PPSV23 (Pneumovax23) อย่างเดียวมาก่อน ให้ฉีดวัคซีน PCV20 (Prevnar20) เข็มเดียวเมื่อพ้น 1 ปีหลังจากได้ PPSV23 (Pneumovax23) โด้สสุดท้ายแล้ว หรือหากไม่มีวัคซีน PCV20 (Prevnar20) ก็ให้ฉีดวัคซีน PCV15 (Vaxneuvance) หนึ่งเข็มแทนแล้วตามด้วยวัคซีน PPSV23 (Pneumovax23) อีกหนึ่งเข็มห่างกันหนึ่งปี

3.. ถ้าเคยได้วัคซีนปอดอักเสบชนิด PCV13 อย่างเดียวมาก่อนให้ฉีดวัคซีน PCV20 (Prevnar20) เข็มเดียวเมื่อพ้น 1 ปีหลังจากได้ PCV13 โด้สสุดท้ายแล้ว หรือหากไม่มีวัคซีน PCV20 (Prevnar20) ก็ให้ฉีดวัคซีน PCV15 (Vaxneuvance) หนึ่งเข็มแทนแล้วตามด้วยวัคซีน PPSV23 (Pneumovax23) อีกหนึ่งเข็มห่างกันหนึ่งปี

4.. ถ้าเคยได้วัคซีนปอดอักเสบควบทั้งชนิด PCV13 และ PPSV23 มาก่อน ให้ฉีดวัคซีน PCV20 (Prevnar20) เข็มเดียวเมื่อพ้น 5 ปีหลังจากได้วัคซีนเก่าโด้สสุดท้ายแล้ว หรือหากไม่มีวัคซีน PCV20 (Prevnar20) ก็ให้ฉีดวัคซีน PCV15 (Vaxneuvance) หนึ่งเข็มแทน แล้วตามด้วยวัคซีน PPSV23 (Pneumovax23) อีกหนึ่งเข็มห่างกันหนึ่งปี

นี่ว่ากันเฉพาะกรณีคนทั่วไปนะ ยังไม่นับผู้มีความเสี่ยงพิเศษเช่นภูมิคุ้มกันบกพร่อง เจาะน้ำไขสันหลัง หรือใส่หูชั้นในเทียม ซึ่งมีวิธีฉีดที่พิศดารไปกว่านี้แต่ผมขอไม่พูดถึง เดี๋ยวท่านผู้อ่านจะสับสน

ปล. ณ เวลาที่ผมนั่งเขียนบทความนี้ เมืองไทยยังไม่มีวัคซีน PCV20 (Prevnar20) ใช้ คงต้องรอสักพัก ส่วนวัคซีน PCV15 (Vaxneuvance) และวัคซีน PPSV23 (Pneumovax23) นั้นมีใช้แล้ว

นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์

บรรณานุกรม

1. Kobayashi M, Pilishvili T, Farrar JL, Leidner AJ, Gierke R, Prasad N, et al. Pneumococcal Vaccine for Adults Aged ≥19 Years: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices, United States, 2023. MMWR. 2023 / 72(RR-3);1–39.