df

เรียน อาจารย์สันต์ ที่เคารพ
   
     สามีอายุ63ปี ประวัติเป็นเบาหวาน ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง รักษาที่ รพ. … อยู่ในเกณฑ์ปกติมาตลอด เดือนที่แล้วหมอเบาหวานส่งตรวจ หาค่า psa =8 ได้รับการตรวจชิ้นเนื้อ เมื่อ 23 มกราคม 60 ผลการตรวจตามที่แนบมาค่ะ  ยังไม่ได้ตรวจอย่างอื่นเพิ่มเติม
   อยากถามอาจารย์ว่า core biopsy คืออะไร adenocarcinoma แปลว่าอะไร   Gleason score คืออะไร ได้คะแนน ุ6 (3+3) in 1 of 6 cores หมายความว่าอย่างไร กรณีนี้ ควรรับการผ่ามั้ยคะ หรือควรทำอย่างไรต่อไป

ขอบขอบพระคุณอาจารย์เป็นอย่างสูงค่ะ

………………………………

ตอบครับ

     สำหรับความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับการตรวจคัดกรองมะเร็งต่อมลูกหมาก ผมได้เขียนไปหลายครั้งแล้ว ท่านที่สนใจหาอ่านได้ตามข้างล่างนี้

http://visitdrsant.blogspot.com/2012/02/fpsapsa-ratio.html

     วันนี้จะขอตอบในประเด็นการอ่านผลตรวจชิ้นเนื้อต่อมลูกหมากอย่างเดียว

     1. ถามว่า core biopsy คืออะไร ตอบว่าคือการตัดชิ้นเนื้อแบบเอาเข็มกลวงจิ้มเข้าไปในเนื้อ พอดึงเข็มกลับ เข็มนี้จะดูดเนื้อติดมาในตัวเข็มได้เนื้อเป็นแท่งกลมเหมือนแกนไส้ดินสอ เรียกว่า core ปกติการตัดชิ้นเนื้อด้วยวิธีนี้จะจิ้มเข็มไปหลายจุด หนึ่งจุดก็ได้มาหนึ่ง core เวลารายงานผล พยาธิแพทย์จะให้หมายเลขแต่ละ core เพราะผลอาจจะแตกต่างกัน

     2. ถามว่า adenocarcinoma แปลว่าอะไร ตอบว่าแปลว่ามะเร็งต่อมลูกหมากชนิดเกิดจากเซลต่อมซึ่งเป็นเซลปกติของต่อมลูกหมากนั่นเอง เป็นมะเร็งชนิดที่พบบ่อยที่สุดในต่อมลูกหมาก

     3. ถามว่าคะแนน Gleason score คืออะไร ตอบว่าคือมาตรฐานการอ่านผลชิ้นเนื้อมะเร็งต่อมลูกหมากว่ามีความรุนแรง (differentiation) มากแค่ไหน เพราะความรุนแรงของมะเร็งมีความสำคัญมากเนื่องจากหากเป็นชนิดไม่รุนแรงการเฝ้าสังเกตดูเฉยๆโดยไม่ผ่าตัดอาจจะดีกว่าการผลีผลามผ่าตัด วิธีตรวจชิ้นเนื้อในแต่ละ core จะแยกตรวจสองหย่อม (area) ในเนื้อก้อนเดียวกัน แต่ละหย่อมแยกกันอ่าน โดยหย่อมที่เป็นตัวแทนของเนื้องอกส่วนใหญ่จะรายงานเป็นตัวเลขแรก ส่วนหย่อมที่เป็นตัวแทนของเนื้องอกส่วนน้อยจะเป็นตัวเลขหลัง  แยกกันให้คะแนนตามความรุนแรงซึ่งมีความแรงตั้งแต่ 3-5 หมายความว่า 5 ก็คือมะเร็งชนิดก้าวร้าวรุนแรงจ๋า 3 ก็คือมะเร็งแบบหน่อมแน้มธรรมดาๆ 4 ก็หมายความว่าแรงพอควร ส่วน 1 และ 2 เป็นเนื้อปกติ หมอจะไม่อ่านว่าเป็นมะเร็ง  เมื่ออ่านได้ค่าความแรงของแต่ละหย่อมแล้วก็เอาทั้งสองหย่อมมาบวกกัน ถ้าได้คะแนน 8-10 ก็จัดว่าเป็นมะเร็งแบบก้าวร้าว ถ้าได้คะแนน 6 ก็เป็นมะเร็งแบบธรรมดา

     4. ถามว่าได้คะแนน ุ6 (3+3) in 1 of 6 cores หมายความว่าอย่างไร ตอบว่าหมายความสองเรื่องดังนี้

     4.1. จากการที่เอาเข็มจิ้มดูดได้เนื้อมา 6 core หรือหกแท่ง มีอยู่ 1 แท่งที่มีเซลมะเร็ง ส่วนอีก 5 แท่งไม่มีเซลมะเร็ง
     4.2. ในแท่งที่มีเซลมะเร็งอยู่นั้น ผลตรวจแยกกันสองหย่อมพบว่าทั้งสองหย่อมมีเซลมะเร็งระดับเบาไม่รุนแรง (3 คะแนน) รวมกันได้หกคะแนน ซึ่งหมายความว่าเป็นมะเร็งต่อมลูกหมากชนิดไม่รุนแรง

      5. ถามว่าได้คะแนน 6(3+3) จะต้องผ่าตัดไหม ตอบว่าวิธีพิจารณาไม่ใช่ดู Gleason score อย่างเดียว แต่จะดูอย่างอื่นประกอบด้วย เช่น

5.1. ระดับ PSA สูงหลุดโลกหรือเปล่า คือยิ่งสูงก็ยิ่งหนาว
5.2. ที่ตัดมาหกแท่ง มีกี่แท่งที่พบเซลมะเร็ง
5.3. มะเร็งพบสองข้างหรือข้างเดียวของต่อมลูกหมาก
5.4. มะเร็งลามไปนอกต่อมลูกหมากหรือยัง
5.5. ตอนหมอเอานิ้วตรวจดู พบอะไรบ้าง หมายความว่าถ้าต่อมลูกหมากแข็งโป๊กเป็นตะปุ่มตะป่ำไปทั่วก็แปลว่าน่าจะแรง

     ในกรณีของสามีคุณนี้ ระดับ PSA ไม่สูงมาก คือ 8 (ที่ว่าสูงมากเขาพูดถึงเป็นร้อยเป็นพัน) ตัดเนื้อมาหกแท่ง พบเซลมะเร็งแท่งเดียว แถมเป็นมะเร็งชนิดกระหม่อมบาง (คะแนนรวม 6) หากถือเอาตามข้อมูลที่คุณให้มา ถ้าตัวผมเป็นคนไข้ ผมไม่ผ่าตัดหรอกครับ เพราะผมกล้วนกเขาตายมากกว่ากลัวตัวเองตายเพราะมะเร็ง (หิ หิ..พูดเล่น)

นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์