กราบเรียนคุณหมอสันต์

ดิฉันอายุ 35 ตรวจเจอว่าเป็นโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจิรญผิดที่ และ ultrasound เจอเนื้องอกสองที่คือ (ข้อมูล ultrasound report)
1. an ill defined border, inhomogeneous hypoechoic mass size 3.8×4.1×3.7cm at right adnexa.
2.an ill defined border, inhomogeneous hypoechoic mass size 5.8×4.1×3.9 cm at cul de sac.
ผลตรงนี้คุณหมอคลีนิคสรุปว่าเป็น chocolate cyst และเห็นสมควรว่าควรผ่าตัดเพราะขนาดค่อนข้างใหญ่และอาการปวดท้องก้าวหน้ามาก

จึงไปหาคุณหมอนรีเวชที่ รพ.รามาธิบดี คุณหมอได้ ultrasound อีกครั้งแต่เป็น ultrasound ทางช่องคลอด และตรวจเลือดเพื่อเตรียมการผ่าตัด
ปรากฎว่าผลเลือดออกมาไม่ดีคือ ค่า CA125 สูงถึง 240 ค่ะ คุณหมอบอกว่าอาจจะมีความเสี่ยงต่อโรคมะเร็งรังไข่และให้ตัดสินใจว่า
ขณะผ่าตัดแล้วมีการตรวจสอบชิ้นเนื้อแล้วว่าเป็นมะเร็งรังไข่จะให้คุณหมอตัดมดลูก ปีกมดลูกและรังไข่ทั้งหมดหรือเปล่า เพราะไม่ต้องมาผ่าตัดใหม่อีก
ครั้ง (เป็นเรื่องที่ตัดสินใจยากพอสมควร)

จึงอยากเรียนปรึกษาคุณหมอคะว่า จากลักษณะของ cyst ตาม ultrasound report มีโอกาสเป็นมะเร็งรังไข่หรือเปล่าคะ เพราะไม่ได้ระบุว่า
เป็น solid mass แต่ไม่ค่อยเข้าใจว่า inhomogeneous hypoechoic mass หมายถึงอะไรและบอกอะไรได้บ้าง ส่วนค่า CA125 ที่สูงมากผิดปกติถึงสองร้อยกว่า สามารถบอกความเสี่ยงเรื่องมะเร็งรังไข่ได้มั๊ยคะ ทราบว่า CA125 อาจจะสูงเนื่องจากโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ได้ด้วยแต่ไม่แน่ใจว่าค่าของมันจะสูงได้ถึงสองร้อยกว่าหรือเปล่าคะ

ตอนนี้ค่อนข้างกังวลว่าจะเป็นมะเร็งรังไข่ เพราะตอนแรกคิดว่าเป็น chocolate cyst เมื่อได้รับการผ่าตัดก็อาจจะดีขึ้นถึงแม้จะมีโอกาสกลับมาเป็นอีก
รบกวนคุณหมอสันต์ช่วยอธิบายเพิ่มเติมหรือวินิจฉัยให้หน่อยนะคะว่ามีโอกาสเป็นมะเร็งรังไข่มากน้อยแค่ไหน

ดิฉันจะผ่าตัดแบบเปิดหน้าท้องวันที่ 23 กรกฎาคม ที่โรงพยาบาลรามาธิบดี แต่ยอมรับว่าค่อนข้างเครียดมาก

ขอบพระคุณมากคะ
เล็ก

ตอบ

1. คำว่า Inhomogeneous หมายความว่าเนื้อของก้อนไม่สม่ำเสมอ เหลวบ้าง นุ่มบ้าง แข็งบ้าง คำว่า hypoechoic หมายความว่ามีส่วนเนื้อที่สะท้อนคลื่นเสียงน้อยอยู่ด้วย คือปกติถ้าเป็นถุงน้ำหรือซีสต์ ข้างในจะเป็นของเหลว ไม่สะท้อนคลื่นเสียง (anechoic) ถ้ามีการสะท้อนคลื่นเสียงแสดงว่าเป็นเนื้อ ไม่ใช่น้ำ เป็นของแข็ง ไม่ใช่ของเหลว ถ้าไม่แข็งมากหมายถึงว่าเป็นเนื้อเละๆก็สะท้อนคลื่นเสียงน้อยเรียกว่า hypoechoic ถ้าเนื้อแข็งมากก็สะท้อนคลื่นเสียงมาก เรียกว่า hyperechoic มองในแง่ความแข็งความนุ่ม ยิ่งเป็นน้ำก็ยิ่งมีโอกาสเป็นมะเร็งน้อยหรือแทบไม่มี ยิ่งเป็นเนื้อหรือเป็นของแข็งมาก ยิ่งมีโอกาสเป็นมะเร็งมาก กรณีของคุณรายงานว่า inhomogeneous hypoechoic mass ก็คือเป็นก้อนเนื้อเละๆเหลวๆไม่สม่ำเสมอ ลักษณะเช่นนี้เป็นอาจจะเป็นเนื้องอกธรรมดาชนิดหนึ่งชื่อ fibroma แต่อย่างไรก็ตาม ลักษณะเช่นนี้มีโอกาสเป็นมะเร็งได้อยู่บ้างเหมือนกัน บอกได้แค่นี้ แต่ที่สมควรใจชื้นหน่อยก็คือไม่มีรายงานว่าพบน้ำอยู่ในช่องท้อง (intraperitoneal fluid) ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของมะเร็งรังไข่ ดังนั้นยังมีลุ้น ขอให้มองแง่ดีไว้ก่อน

2. ค่า CA125 ที่สูง 240 บอกความเสี่ยงเรื่องมะเร็งรังไข่ได้ไหม ตอบว่ามาตรฐานของวงการแพทย์ ณ ขณะนี้ ไม่ใช้ CA125 เป็นตัวบอกความเสี่ยงว่าจะเป็นมะเร็งรังไข่หรือไม่ (แปลไทยเป็นไทยว่ามันบอกไม่ได้) แต่เอาไว้ใช้ติดตามผู้ป่วยที่เป็นมะเร็งรังไข่แล้วว่ามะเร็งที่ตัดแล้วจะกระพือขึ้นมาอีกหรือเปล่า งานวิจัยสุ่มตัวอย่างเปรียบเทียบในผู้หญิง 22,000 คนพบว่าคนที่ทั้งมีก้อนที่รังไข่ด้วย ทั้งมี CA125 สูงด้วยอย่างตัวคุณนี้ มีโอกาสเป็นมะเร็งจริงๆ (positive predictive value) เพียง 20.7% หรือหนึ่งในห้าเท่านั้นเอง

3. เรื่องความกังวลว่าจะเป็นมะเร็ง อันนี้แหละครับเป็นสาระสำคัญของเรื่องที่เราคุยกันวันนี้มากกว่า ผมขออ้างถึงแนวคิดของ Steven Covey ซึ่งแบ่งเรื่องราวในชีวิตคนเรานี้ออกเป็นสองกลุ่ม คือเรื่องที่เราควบคุมบังคับหรือดลบันดาลอะไรไม่ได้ (circle of concern) กับเรื่องที่เราควบคุมบังคับหรือดลบันดาลได้ (circle of influence) หลักมีอยู่เพียงว่าจงใช้ชีวิตอยู่ใน circle of influence สนใจแต่เรื่องที่เราควบคุมบังคับได้ อย่าไปสนใจเรื่องที่เราคุมไม่ได้ การที่คุณจะเป็นมะเร็งหรือไม่ คุณคุมไม่ได้ แต่การจะคิดกังวัลหรือไม่คุณคุมได้ โดยวิธีหัดสติตามดูความคิดของตัวเองให้ทัน (self awareness)

ขอให้ตามดูจิตตัวเองทันและหายกังวลนะครับ

สันต์

บรรณานุกรม

1. Jacobs IJ, Skates SJ, MacDonald N, Menon U, Rosenthal AN, Davies AP. Screening for ovarian cancer: a pilot randomised controlled trial. Lancet. Apr 10 1999;353(9160):1207-10.