ช่วงนี้หมอสันต์กำลังทำแค้มป์ผู้เกษียณอายุติดๆกันหลายแค้มป์ ทำมาเป็นสิบปีแล้ว คิดขึ้นได้ว่าน่าจะเล่าให้แฟนๆบล็อกฟังหน่อยว่าผู้เกษียณคนไทยเขาคิดทำอะไรกันบ้าง จึงรวบรวมเท่าที่จำได้จากแค้มป์ต่างๆที่สอนมาเขียนไว้ให้อ่านตรงนี้

     1. ปลูกบ้านพักริมหนองน้ำในอำเภอที่เคยเป็นครูอยู่ ซื้อหนังสือไว้สักหนึ่งตู้ และตะลุยอ่านหนังสือ (เจ็ดปีผ่านไป ปลูกบ้านแล้ว ซื้อหนังสือแล้ว ยังไม่ทันได้อ่าน ก็ถูกลูกสาวเรียกให้ไปช่วยดูหลานชั่วคราวช่วงพี่เลี้ยงเด็กกลับบ้านนอก ผ่านไป 7 ปี ตอนนี้ยังเลี้ยงหลานอยู่ในกรุงเทพ)

     2. ขอศึกษาพระไตรปิฎกอย่างจริงจัง ให้รู้ว่าจริงๆแล้วพระพุทธเจ้าสอนอะไรบ้าง

     3. ไม่ทำอะไรเลย พอแล้วกับการต้องทำโน่นทำนี่ ขออยู่เฉยๆให้หายอยาก

     4. เปิดร้านอาหาร ทำเอง เสริฟเอง ไม่หวังได้เงินเป็นกอบเป็นกำ แค่ได้ทำอาหารให้คนกินแล้วมีความสุขละ

      5. สะสางข้าวของในบ้านเอาของไม่จำเป็นออกแจกหรือทิ้ง แล้วออกเดินทางรอบโลก แล้วกลับมาปักหลักเดินทางท่องเที่ยวไปตามชนบทของไทย (ตอนนี้เกษียณมาได้สองปีแล้ว แต่ยังไม่ได้เริ่มสะสางข้าวของในบ้าน เพราะมัวแต่ยุ่งๆอยู่กับอะไรบ้างก็ไม่รู้เยอะแยะไปหมด)

     6. ไปเรียนเป็นครูสอนเต้นรำกับลีลาศสมาคม (ได้ไปเรียนแล้ว ผ่านไปหนึ่งปี จบแล้ว และได้ความสูงของร่างกายเพิ่มขึ้นอีก 5 ซม. เพราะการเปลี่ยนบุคลิกตามวิชาเต้นรำ)

     7. จะออกกำลังกาย เดินในหมู่บ้านทุกวัน เดิมมีโอกาสได้เดินแค่สัปดาห์ละครั้งอย่างมาก

     8. เล่นหุ้น

     9. เกษียณแล้วจะเปลี่ยนตัวเองเสียใหม่ แต่ยังไม่รู้จะเปลี่ยนยังไง ขอเวลาหลังเกษียณนั่งคิดนอนคิดสักพัก 

     10. จะทำโครงการโคก หนอง นา โมเดล ตามรอยพ่อ ร.9 ไม่คิดเอาอะไรจากโครงการนี้ คิดแต่ว่าจะคืนอะไรให้โลกนี้บ้าง

     11. จะปลูกป่าในที่ดินมรดกของตัวเอง ปลูกไว้ให้ลูกหลาน

     12. เตรียมที่ดินทำสวนไว้แล้ว จะทำสวนผลไม้

     13. จะพาภรรยาไปทัวร์เก้าวัด (เพราะหากพาไปนั่งสมาธิเธอรับยังไม่ได้ เอาแค่นี้ก่อน)

     14. ไปเป็นครูอาสาตามที่เขาเปิดรับสมัคร ยอมทิ้งบ้านไปกินไปนอนบ้านนอกคอกนาได้

     15. ไปสมัครอบรมเป็นผู้พิพากษาสมทบ

     16. ตีกอล์ฟลูกเดียว เพราะเป็นเขตเดียวที่ปลอดภรรยา

     17. เป็นกรรมการชุมชน (บ้านจัดสรร) ร่วมมือกับมหาลัย … (ข้างบ้าน) ทำกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงวัยในหมู่บ้านจัดสรร (เป็นกรรมการมาแล้วสองปี ยังเป็นอยู่ แต่ชักบ่นว่าผลงานไม่ออกเพราะคณะกรรมการอืด..ดเหลือเกิน)

     18. จะไปเช่าบังกาโลเก่าๆถูกๆริมหาดสักสามเดือน แล้วออกเดินชายทะเลทุกวันให้หนำใจ ถ้ายังไม่หนำใจ จะหาซื้อหรือเช่าที่ปลูกบ้านหลังเล็กอยู่ไม่ไกลชายทะเลที่เงียบๆ

     19. เข้าไปเล่นบาสเก็ตบอลในสนามวิทยาลัยข้างบ้านทุกวัน เล่นตอนเย็นเมื่อนักศึกษาเขาไม่ใช้สนาม

     20. ตั้งแต่เล็กจนแก่ตื่นเช้าต้องไปโรงเรียน โตแล้วก็ต้องไปทำงาน เกษียณแล้วจะใช้ชีวิตสโลว์ไลฟ์ ทิ้งนาฬิกาปลุก ไม่รีบอะไรทั้งสิ้น ดูซิว่าวันทั้งวันถ้าไม่รีบอะไรเลยมันจะเป็นอย่างไร ไม่เดินทาง ไม่ย้ายถิ่นฐานไปไหนทั้งนั้น อยู่บ้านเดิมนี้ดีแล้ว เพราะทั้งซ่อมทั้งต่อเติมมันมาจนถูกใจแล้ว

     21. จะหางานเสริมทำแค่ให้ได้ออกนอกบ้าน ทำอะไรก็ได้ เป็นยามเฝ้าที่จอดรถก็เอา

     22. มีเวลาแล้วคราวนี้จะเป็นชอปเปอร์ระดับเซียน คือใช้เวลาศึกษาเปรียบเทียบราคาและโปรโมชั่นอย่างละเอียดก่อนตัดสินใจซื้อ

     23. อยากจะไปเรียนร้องเพลง แต่ยังไม่รู้จะไปเรียนที่ไหนดี เพราะเพื่อนไปเรียนมาแล้วบอกว่าน่าเบื่อมาก ครูให้เอ้อ เอ้อ อ้า อ้า ไม่ให้ร้องเพลงจริงๆสักที ทุกวันนี้ร้องเพลงเองก็มีความสุขอยู่แล้ว แค่อยากเรียนร้องเพลงให้เพราะขึ้นอีกหน่อยเท่านั้น

     24. จะทำสวนกระถางปลูกผักสวนครัวไว้กินเองและปลูกดอกไม้รอบบ้าน

     25. จะไปเป็นโค้ชฟุตบอล เพราะตัวเองชอบเตะบอล ไปเป็นโคชให้เด็กโรงเรียนบ้านนอกก็ได้ ไม่เอาเงิน

     26. อยากจะเขียนอะไรทางอินเตอร์เน็ทเป็นประจำแบบหมอสันต์ เพราะตัวเองมีความรู้เรื่องการเงิน น่าจะเป็นประโยชน์กับคนอื่น

      27. จะเอารถออกไปขับอูเบอร์ ไม่หวังเงินเป็นกอบเป็นกำหรอก แต่หวังได้ออกนอกบ้านและได้คุยกับคนแปลกๆบ้าง

     28. จะออกแบบและผลิตเตาเผาศพใหม่ขายให้วัด เพราะการเผาศพในเมืองไทยปัจจุบันเป็นระบบเตาที่ไร้ประสิทธิภาพ เผาได้ไม่หมดจด

     29. อยากไปเป็นไกด์อาสาตามจุดท่องเที่ยว แบบไกด์ฟรี กำลังหาที่เหมาะๆอยู่

     30. อยากมาทำงานอาสาเป็นสต๊าฟในรีสอร์ทของหมอสันต์ 

     31. อยากจะเพาะหิ่งห้อย กำลังหาวิธีเริ่มต้น

     32. จะเอาบ้านตัวเองทำ B&B เพราะบ้านอยู่ใกล้แหล่งท่องเที่ยว

     33. จะเปิดสอนภาษาอังกฤษให้เด็กฟรี

     34. ออกล่าเหรียญวิ่งทั้งมินิ และฮาล์ฟ 

     35. จะเล่นที่ ซื้อถูก ขายแพง เที่ยวประมูลที่กรมบังคับคดีเอามาขาย

     36. ตั้งใจจะทำตัวเป็นผู้เชี่ยวชาญอะไรใหม่ๆสักอย่าง เล็งไว้คือการปั้นหม้อเผาเซรามิก วางแผนซื้อเตาไว้แล้ว (แต่ยังตรองไม่ตกเรื่องจะเอาหม้อที่ปั้นได้ไปไว้ไหน)

     37. จะหาวิธีทอดปาท่องโก๋โดยไม่ใช้น้ำมันและใช้ความร้อนต่ำ ใช้ระบบลดความดันของหม้อทอดลงแทน

     38. อยากประกอบอาชีพสาระพัดช่างเพราะเห็นว่ามีความต้องการมากและตัวเองมีความสามารถ แต่แก่แล้วกลัวคนไม่กล้าจ้าง กำลังหาลูกมือเป็นช่างหนุ่มๆที่หน่วยก้านดีแต่ก็ยังหาไม่ได้   

     39. จะตระเวณไปเข้าซัมเมอร์แค้มป์ (เมืองนอก) กับพวกเด็กๆฝรั่ง เพราะสมัยวัยเรียนอยากไปมากแต่พ่อแม่ไม่มีเงิน

     40. ขอลดน้ำหนักสัก 20 กิโลก่อน

     41. เดินป่า ไปตาม walking trail ต่างๆ ทั้งเมืองไทยเมืองนอก

     42. ซื้อเต้นท์และอุปกรณ์ไว้แล้ว ฟอร์จูนเนอร์ก็ซื้อแล้ว จะออกเที่ยวแบบออฟโร้ด ค่ำไหนนอนนั่น นานๆกลับมาตั้งหลักที่บ้านเสียทีหนึ่ง

     43. ปั่นจักรยานไปทั่วเมืองไทย และถ้ายังสู้ไหวก็จะไปทั่วเอเซีย

     44. จะหยุดอยู่เฉยๆสักหนึ่งหรือสองปี แล้วจะกลับมาหางานทำใหม่

     45. กำลังหาวิธีแลกบ้านอยู่กับคนต่างชาติ แบบว่าเขามาอยู่บ้านเรา เราไปอยู่บ้านเขา ผลัดกัน คราวละหลายๆเดือนจนวีซ่าหมด

     46. ทำฟาร์ม เลี้ยงห่าน (ไปอบรมเลี้ยงห่าน ม. เกษตร มาแล้ว ซื้อที่ดินทำฟาร์มแล้ว จ้างคนเฝ้า ซื้อแทรกเตอร์ เอาลูกห่านไปให้คนเฝ้าฟาร์มเลี้ยง ตัวเองแวะไปต่างประเทศเพื่อเยี่ยมหลานหลายเดือน กลับมาก็รีบตรงรี่ไปฟาร์ม กะว่าห่านคงจะร้องกันขรม พอไปถึงปรากฎว่าเงียบกริบ รถแทรกเตอร์ที่ซื้อไว้จอดอยู่กลางพงหญ้า แถมล้อไม่มีอีกต่างหาก สรุปว่าคนเฝ้าหนีไปพร้อมกับถอดล้อรถแทรกเตอร์ไปขายด้วย จึงเลิกโครงการเลี้ยงห่าน และยังไม่กล้าคิดโครงการใหม่

     47. ทำนาเกษตรอินทรีย์ (ทำคร็อปแรก ขาดทุนไปสี่แสน ปีที่สองขาดทุน 3 แสน มีคนจีนมาขอซื้อที่ จึงขายที่นาไปซะเลย ได้กำไรมา 10 ล้าน)

     48. จะเปิดคอร์สสอนออนไลน์ เพราะมีความรู้และประสบการณ์เรื่องศิลปะอยู่ มีคนเรียนมากเรียนน้อยไม่เป็นไร เพราะไม่มีต้นทุนอยู่แล้ว

     49. ปลูกบ้านหลังหนึ่งในต่างจังหวัด ปลูกด้วยมือตัวเองคนเดียว เสร็จแล้วจะซ่อมรถเก่าสามคันด้วยตัวเอง (ได้ลงมือปลูกบ้านแล้ว ทำมาแล้ว 6 ปี ตอนนี้ก็ยังทำบ้านอยู่ ยังไม่เสร็จ ส่วนรถสามคันที่จอดรอนั้นยังไม่ได้เริ่มซ่อม ทิ้งให้หนูใช้ทำรังไปก่อน)

     50. จะขายบ้านในกทม. แล้วไปหาบ้านหลังเล็กๆอยู่ในต่างจังหวัด

     51. เรียนเปียโน (เข้าเรียนมาแล้วสองปี เพื่อนรุ่นเดียวกัน (6 ขวบ) เขาเลื่อนไปสามชั้นแล้ว ตัวเองยังอยู่ชั้นเดิม เพราะได้ท่อนใหม่ลืมท่อนเก่า เล่นไม่จบเพลงจึงสอบไม่ผ่านสักที)

     52. เลี้ยงหลาน

     53. จะทำ baking (ปิ้งขนมปัง) จริงจัง เอาให้อร่อยกว่าที่เขาทำขายกัน ไปเรียนมาแล้ว คอร์สละสองสามหมื่นก็ไปเรียนมาหมดแล้ว

     54. วาดภาพสีน้ำ

     55. ทำเฟอร์นิเจอร์ วางแผนว่าจะตั้งโรงช็อปที่หน้าบ้าน รับจ้างทำงานไม้ทุกชนิด แบบทำคนเดียวหวานเย็น

     56. เอาบำเหน็จล้างหนี้ให้หมดก่อน ผมไม่ชอบเป็นหนี้ตอนที่ไม่มีรายได้แล้ว แค่ล้างหนี้หมดผมก็อยู่แบบกินน้อยใช้น้อยได้แล้ว คนอื่นเขาจะเอาบ้านไปทำบำนาญหรือเอาสิทธิสมาชิกฌาปณกิจกู้ค่าทำศพตัวเองมาใช้ล่วงหน้าก็ช่างเขาเถอะ ผมล้างหนี้หมดผมไม่เอาอะไรอีกแล้ว

    57. ไปอยู่สุพรรณบุรี ทำเกษตรพอเพียงสองคนกับแฟน ใช้เทคนิคธนาคารน้ำใต้ดิน ทำโฮมสเตย์ด้วย (ยังไม่ได้เริ่มทำ แต่เพื่อนๆเริ่มจองห้องพักในโฮมสะเตย์แล้ว)

     58. จะทำร้านกาแฟและขนมเบเกอรี่ ใครจะท้วงว่าทำแล้วจะขาดทุนนะ ก็จะทำ

     59. (จากท่านผู้อ่าน) ผมจะเป็น “นักดูหนัง” ครับ สลับกับอ่านหนังสือ ฟังเพลง ทำสวน ปั่นจักรยาน

     60.  (จากท่านผู้อ่าน)  โชคดีที่เกษียณอายุตั้งแต่อายุ 41 ปีค่ะ ทำสวนผัก ดูหนังเบาๆสมอง ถักโครเชต์นิตติ้ง อ่านหนังสือ ออกกำลังกาย ดูข่าวสารให้น้อยลง ตัดสิ่งที่เข้ามาทำลายความสุขในแต่ละวันออกไปค่ะ อยู่ที่อเมริกามีกิจกรรมเดินป่า ปีนเขาค่ะ วางโปรแกรมเที่ยว(สมัยที่ไวรัสไม่ระบาดค่ะ) ตอนนี้อยู่บ้านทำงานอดิเรกไปแต่ละวันค่ะ มีหลายอย่างให้ทำมากมายค่ะ หน้าหนาวเล่นสกี สโนโมบิล

     61.  (จากท่านผู้อ่าน) โควิดทำให้กลายเป็นคนเกษียณ ชีวิตยุ่งยิ่งกว่าตอนทำงานปกติ เพราะถึงจะไม่มีงานที่สร้างรายได้ แต่การทำภาษี ปกส ก็ย้งคงต้องดำเนินอยู่ เรียนตัดเย็บ เรียนทำอาหารจากยูทูป หาแหล่งวัตถุดิบ วางแผนบริหารพื้นที่เท่าที่มีเพื่อทำอาชีพใหม่ ในขณะที่อาชีพเก่าก็ยังต้องประคองชีวิตเพื่อรอเวลาพลิกฟื้น คุณแม่ก็ต้องดูแลกันไป หุงหาอาหาร ทำความสะอาด เลี้ยงแมวน้อยที่คนแปลกหน้าเอามาทิ้งไว้ให้ เพลินกันไปค่ะ

     62.  (จากท่านผู้อ่าน) ชีวิตแม่บ้านไม่มีวันเกษียณ พ่อบ้านวางแผนหลายอย่าง อยากให้ช่วยเพิ่มแผนช่วยเมียทำงานบ้าน ล้างจาน ซักผ้า กวาดบ้าน ถูบ้าน ล้างหน้าต่าง มุ้งลวด ห้องน้ำ บ้างก็ดีนะคะ แก่พอๆกันแล้ว แม่บ้านจะได้ มีเวลาเอนหลัง พักผ่อน ดูซีรี่ย์เกาหลีบ้าง

     63.  (จากท่านผู้อ่าน) ผมจริงจังกับการค้นหาความหมายของชีวิต เริ่มนั่งสมาธิอย่างจริงจังครั้งละ 1 ชม.วันละ 2 ครั้งก่อนตื่นนอนและเข้านอน ในการนี้ผมต้องเลิกดื่มเบียร์-ที่เคยดื่มพร้อมกับอ่านหนังสือก่อนนอน ทุกวัน ๆ ละ 3 – 4 ขวด เป็นกิจกรรมโปรดปรานของผมเลยแต่มันไปกับนั่งสมาธิไม่ได้จึงตัดใจเลิกดื่ม(ยอมรับว่าพอเลิกดื่มแล้วอ่านหนังสือไม่ค่อยสนุก-และอ่านน้อยลง) พอเลิกดื่ม ก็มานั่งเป็นกิจวัตรแบบนี้ได้ปีนึง ทีนี้ก็เลิกบุหรี่ที่สูบทุกวันตั้งแต่สมัยเรียน-ที่แสนจะเลิกยากเลิกเย็น จึงใช้วันเข้าพรรษามาช่วยตัด เลิกได้สองเดือนกว่าแล้วลานิรันดรสำหรับเบียร์และบุหรี่ ตอนนี้พัฒนามาได้แค่นี้ อนาคตยังไม่รู้ การนั่งสมาธิที่กลายเป็นกิจวัตรประจำวัน มันง่ายขึ้นทุกวัน เหมือนการกินนอนขับถ่าย พอถึงเวลาก็นั่ง-นั่งแบบอธิษฐาน-คือไม่เปลี่ยนท่า-ไม่ลืมตา–ไม่เคลื่อนไหวใด ๆ แล้วทำอานาปานสติ ต่อด้วยวิปัสสนา (เดาว่าเป็นวิธีที่คุณหมอเรียกว่า บอดี้สแกน-แต่ท่านโกเอ็นก้าเรียกว่าวิปัสสนา–หรือรู้ตัวทั่วพร้อม) บางวันดีมาก-บางวันติดขัด–ไม่เหมือนกันในแต่ละวัน เป็นงานที่สนุก ในวันที่ดีมาก เช่น บางทีลองเช็คการนั่ง 1 ชม.–เอาเป็นนาทีเป๊ะ ๆ โดยไม่ใช้นาฬิกา เช่น นั่ง 8.35 ลืมตา 9.35 มันทำได้ง่าย ๆ เลย–ไม่รู้ยังไงเหมือนกัน จริง ๆ อยากบวชตลอดชีพ–พร้อมมาก แต่สงสารภรรยา-ไม่มีลูกครับ เธอก็บอกไปเถอะ ๆ ฉันอยู่ได้–แต่น้ำเสียงเหมือนจะร้องไห้

     65.  (จากท่านผู้อ่าน) ลดค่าใช้จ่าย ลดความอยาก ทำใจให้นิ่งค่อยเป็นค่อยไปดูแลสุขภาพ อาหาร เที่ยว ออกกำลัง 60 % ที่เหลือทำงานเพื่อเงินเล็กน้อย

     66.   (จากท่านผู้อ่าน) มาทำเรื่องคุณภาพ ก่อนถึงเวลาตั้งใจเกษียณ 2-3 ปี แล้วติดใจ เจอเป้าหมายของจิตวิญญาณตัวเองที่แท้จริง ว่าชอบเรียนรู้ เลยยังไม่ขอเกษียณ แล้วเขาให้อยู่ต่อ ก็ว่าจะทำไปเรื่อยๆ ได้พัฒนาทั้งงาน ส่วนรวมคือองค์กร ทีม และตัวเอง ได้มาศึกษามาตรฐานคุณภาพอย่างจริงจัง ผสมผสานHard Science&Soft Science อย่างจริงๆจังๆ ฝึกเรื่อง Pure Coaching ตั้งแต่ Coach ตัวเองบ่อยๆ ทุกวัน ว่า เป้าหมายประจำวัน ประจำอาทิตย์ ประจำเดือน คืออะไร จะไปอย่างไร เพื่อบรรลุ-Achieves ตั้งใจเกษียณจริง ตอนอายุ 65 ปี ก็ อีก 4 ปี คงเป็นที่ปรึกษาคุณภาพให้องค์กรต่อไป หรืออาจะไปเรียนเป็น Surveyor,Assessor หรือ Coach รับเป็นที่ปรึกษาแบบ จิตอาสาหรือราคาถูกไป แต่ก็เริ่มปลูกต้นไม้ แบบจับฉ่ายในสวน ไว้รอแล้ว เตรียมทำบ้านสวนหลังเล็กๆ ไว้ชวนเพื่อนมานั่งคุย Party เบาๆ เริ่มทยอยขายสมบัติ ส่วนเกิน เช่นจักรยานที่มี เยอะมาก ก็แจกด้วย ให้ลูกน้องที่สนิท ชอบพอไปฟรีๆก็มี เรื่องธรรมะ ก็เรียนรู้การบูรณาการเข้าเรื่องคุณภาพ เอาไว้ Coaching ลูกน้อง เพื่อนร่วมงาน หรือแลกเปลี่ยน เรียนรู้กับ Boss แหะๆ พูดไปเรื่อย ถึงเวลา จะได้เกษียณหรือเปล่า ยังไม่รู้ครับผม๕๕๕

     67.  (จากท่านผู้อ่าน) ตอนนี้ทําโคกหนองนาอยู่ค่ะ ทํามาสามเดือน ร้อนมาก ถึงกับเข้าโรงบาลเลยค่ะ ตอนนี้จะติดแอร์แล้วค่ะ ไม่ไหวค่ะ อยู่ลําพูนเจ้า

     68.  (จากท่านผู้อ่าน) ดิฉันกำลังเรียนรู้การเล่นเฟซบุ้คและเปิดออนไลน์ต่างๆ บางเวลาก็ไปวัดฟังธรรมนั่งสมาธิ อยู่บ้านนั่งนอนใต้ต้นไม้ เสพผลไม้เป็นอาหารประจำ เลิกสนใจโลกนอกบ้านค่ะ

     69.  (จากท่านผู้อ่าน) ใช้เวลาที่เหลือทั้งหมดเตรียมตัวให้พร้อมสำหรับความตายครับ

     70.  (จากท่านผู้อ่าน) สำหรับผม อายุ 63 ถือว่ายังเป็นผู้สูงวัยวัยละอ่อนอยู่.. ตอนอายุ 57 หลังเกษียณด้วยสมัครใจ ผมผันตัวเองมาเป็นนักแปล เป็นล่ามอังกฤษ รวมถึงจดเรียบเรียงและสรุปบันทึกการประชุมทั้งระดับประเทศและระดับโลกโดยอาศัยประสบการณ์ตอนทำงานมาใช้ล้วน ๆ… ผมเริ่มต้นด้วยการส่งอีเมลไปสมัครตามบริษัทเอเจนซี่ต่าง ๆ.. แน่นอนว่า ค่าตอบแทนแรก ๆ จะน้อยมากเพราะยังไม่มีประสบการณ์ หลังจากทำมาได้ 2 ปี เก็บเกี่ยวประสบการณ์มากขึ้นและเริ่มมี connection สามารถสร้างรายได้ดีขึ้นเดือนละเฉลี่ยไม่ต่ำกว่า 45,000 บาท (แต่ตอนนี้รายได้ลดลงเนื่องจากผบกระทบจากสถานการณ์ Covid-19) เพิ่งค้นพบตัวเองว่าชอบสายงานด้านนี้ตอนเกษียณ…. อยากให้ สว. ทั้งหลายอย่าคิดว่าเราหมดคุณค่า ถ้าเรามีความสามารถอะไร จงนำเสนอมันออกมาให้ผู้ที่เราคิดว่าเขาอาจสนใจ..ลงมือทำทันทีไม่ว่าผลลัพธ์ที่ออกมาจะสำเร็จหรือล้มเหลว ดีกว่านั่งอยู่เฉย ๆ ครับ…

“จงอย่าปล่อยให้ตัวเองถูก disruption ด้วยอายุนะครับ…”

     71.  (จากท่านผู้อ่าน) วาดรูปค่ะ ใช้สีไม้ ชอบมากค่ะ ถึงจะวาดไม่เก่งเพราะไม่ได้เรียนมาแต่ทำให้เราภูมิใจและมีสมาธิดีมากๆสลับกับการดูแลต้นไม้และเล่นกับหลาน มีความสุขดีค่ะ

     72.  (จากท่านผู้อ่าน) หนูจะทำอย่างละนิด อย่างละหน่อย เช่น ร้องเพลงที่ร้านอาหารของเพื่อน ร้องเพลงจิตอาสาที่โรงพยาบาล เต้นรำและดิ้น ไปวัดสวดมนต์ ทำอาหารหรือน้ำแจกเป็นโรงทานตามวัด ตามงานต่าง ๆ เล่นหุ้นพอเอามัน ดีกว่าไปเล่นไพ่ อยู่เวรตามโรงงานแทนน้อง ๆ บ้าง ตราบเท่าที่สภาพร่างกายยังดูดี ใครชวนไปทำประโยชน์แก่ส่วนรวมตรงใหนก็ไป ทำงานบ้านบ้างเล็ก ๆ น้อย ๆ รดน้ำต้นไม้บ้างถ้าไม่เหนื่อยมาก ดู T.V. ดูข่าวสาร ที่น่าสนใจ ดูหนัง ฟังเพลงเก่า ๆที่ชอบ โอ้โฮ มีเรื่องสนุก ๆ น่าทำตั้งหลายเรื่อง จะทำอย่างนี้ทุกอย่าง จนกว่าร่างกายจะหมดสภาพค่ะ

     73.  (จากท่านผู้อ่าน) ตอนแรกเกษียณแล้วตั้งใจจะไปอยู่ต่างจังหวัดบ้านเดิมสามีปลูกผักไว้กินเอง พอมาอยู่ได้2ปีก็ได้ไปร่วมกับกลุ่มกสิกรรมธรรมชาติที่ทำตามศาสตร์ของในหลวง ร.9ทำให้ได้พบกลุ่มเครือข่ายที่มีหัวใจเดียวกัน ตอนนี้มีความสุขกับการร่วมกิจกรรมกับเด็กรุ่นลูกหลานแต่ได้ความรู้ใหม่ทำให้เสียดายว่ามาเริ่มช้าไปหน่อยค่ะ

     74.  (จากท่านผู้อ่าน) โชคดีที่สุด ที่ดิฉันเป็นหม้ายก่อนเกษียณสามปี 555 (ชีวิตมันช่างมีอิสระเสรีเหลือเกิน)

     75. (จากท่านผู้อ่าน) ผมเกษียณมาได้สองปี ขอสรุปบทเรียนว่าต้องนิยามคุณค่าของชีวิตในวัยเกษียณใหม่ สมัยทำงานได้ทำอะไรมีสาระ มีผลต่อองค์กรและคนอื่นจำนวนมาก รู้สึกว่ามันเป็นงานที่มีคุณค่าจริงๆ แต่เกษียณแล้วหากใช้มาตรฐานเดียวกันชีวิตวัยเกษียณจะไม่มีค่าอะไรเลยจนคิดแล้วซึมเศร้า ต้องเปลี่ยนนิยามใหม่ ว่าแค่วันนี้ได้ทำอะไรเล็กที่มีค่านิดหน่อยก็เป็นชีวิตที่มีคุณค่าแล้ว เช่นเดินสวนกับคนอื่นแล้วทำให้คนอื่นเขายิ้มได้สักคนหนึ่ง หรือเช่นได้รดน้ำต้นไม้ที่กำลังจะเฉาตายเพราะขาดน้ำสักต้นหนึ่ง แค่นี้ก็เป็นชีวิตที่มีคุณค่าแล้ว เปลี่ยนนิยามอย่างนี้แล้วจิตใจวัยเกษียณกระชุ่มกระชวยและมีความสุขขึ้นแยะ

……………………………

นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์