(สำหรับท่านที่อ่านทาง fb กรุณาคลิกภาพข้างล่าง)

ก่อนตอบคำถามวันนี้หมอสันต์ขอป่าวประกาศเป็นการโฆษณาคั่นว่าผมจะเริ่มทำรายการตอบปัญหาสุขภาพแบบ LIVE ครั้งแรกในวันจันทร์ที่ 26 กพ. 67 เวลา 18.00-19.00 น. คือจะเป็นการตอบคำถามสดๆทางออนไลน์วิดิโอคอล และโทรศัพท์ ซึ่งสามารถชมได้ทั้งทางยูทูบ เฟซบุ้ค หาชมที่ไหนไม่ได้ก็มาชมที่เฟซบุ้คเพจของหมอสันต์นี่ก็ได้ ท่านที่มาชมแบบ LIVE ไม่ทันก็มาชมแบบ was LIVE (แปลว่าแบบแห้ง) ภายหลังก็ได้ รายการนี้ผมตั้งใจจะทำต่อเนื่องทุกวันจันทร์ที่ 2 และจันทร์ที่ 4 ของทุกเดือน ตลอดไปจนกว่าแรงจะหาไม่ ช่วงไหนไปเทียวก็งด เป็นรายการให้ความรู้สุขภาพแบบองค์รวมเนื้อๆ ไม่มีการขายของใดๆทั้งสิ้น

(ภาพวันนี้ / ดอกกระพี้จั่น)

คุณหมอสันต์ที่เคารพ

คุณแม่อายุ 74 ปีเพิ่งเริ่มเป็นความดันเลือดสูง หมอให้กินยาลดความดันสองตัว แต่คุณแม่ไม่ยอมกิน ท่านไม่เชื่อหมอแต่เชื่อตัวเองมากกว่า อยากปรึกษาคุณหมอว่าจะมีอะไรอื่นมาช่วยรักษาท่านแทนยาได้ไหมคะ

……………………………………………..

ตอบครับ

ผมพูดเรื่องการลดความดันเลือดโดยไม่ใช้ยาไปหลายครั้งมากแล้ว ทำเป็นวิดิโอก็มี ทุกครั้งผมเน้นสี่เรื่องหลักคือ (1) ลดน้ำหนักถ้าอ้วน (2) กินพืชผักผลไม้มากๆ (3) ออกกำลังกาย (4) ลดเกลือ

วันนี้ผมจะขอพูดถึงแต่ประเด็นสุดท้ายคือการลดเกลือโซเดียมในอาหาร ซึ่งหากทำไม่สำเร็จผมแนะให้ใช้ผลิตภัณฑ์แทนเกลือ (Salt Substitute) ซึ่งมีขายดาดดื่นในบ้านเราแทน คำแนะนำของผมมีพื้นฐานจากงานวิจัยใหม่ๆที่ทำอย่างดีรายการหนึ่งนี้ชื่อ DECIDE-Salt เพิ่งตีพิมพ์ในวารสาร JACC โดยเขาเอาผู้สูงอายุในบ้านพักคนชราจีนที่ยังไม่ได้เป็นโรคความดันเลือดสูงและไม่ได้กินยาลดความดันจำนวน 611 คนมาสุ่มแบ่งเป็นสองกลุ่ม กลุ่มหนึ่งให้กินอาหารที่ปรุงด้วยเกลือจริงๆตามปรกติ อีกกลุ่มหนึ่งให้กินอาหารที่ปรุงด้วยผลิตภัณฑ์ทดแทนเกลือ หรือ Salt Substitute (ซึ่งมีส่วนผสมของ เกลือโซเดียมคลอไรด์ 62.5% เกลือโปตัสเซียมคลอไรด์ 25% เป็นของแต่งรสเสีย 12.5%) ให้กินอาหารแบบนี้เป็นเวลานานสองปี ผลวิจัยพบว่ากลุ่มที่กินผลิตภัณฑ์ทดแทนเกลือมีอุบัติการเป็นโรคความดันเลือดสูงต่ำกว่า (11.7 vs 24.3 / person-year) โดยที่ปัญหาความดันเลือดต่ำเกิดขึ้นน้อยในทั้งสองกลุ่มและไม่แตกต่างกันเลย กลุ่มที่กินเกลือจริงความดันเพิ่มขึ้นขณะที่กลุ่มกินเกลือปลอมความดันไม่เปลี่ยนแปลง ทำให้ความดันเลือดตัวบนเฉลี่ยต่างกันอยู่ 8.0 มม.ปรอทเมื่อจบการวิจัย

งานวิจัยนี้เป็นหลักฐานที่ดีมาก ว่าผลิตภัณฑ์ทดแทนเกลือป้องกันโรคความดันเลือดสูงในผู้สูงอายุได้ ความดันเลือดที่แตกต่างกัน 8 มม.นั้นถือว่าดีมากเมื่อเทียบกับผลของยาบางตัวเช่น Enaril ลดความดันเฉลี่ยได้แค่ 5 มม.เท่านั้น ดังนั้นผมแนะนำว่าสำหรับผู้สูงอายุที่ใกล้จะเป็นหรือเป็นความดันเลือดสูงระดับไม่มากและมีความไม่ปลอดภัยจากการให้กินยา หรือไม่ยอมกินยา การใช้ผลิตภัณฑ์ทดแทนเกลือทำอาหารแทนเกลือเป็นวิธีที่มีแต่ได้กับได้ไม่มีอะไรเสียครับ

ก่อนจบผมขอพูดถึงสิ่งที่เขานิยมเอามาทำผลิตภัณฑ์แทนเกลือ หรือ “salt substitute” สักหน่อย คือเขาทำขึ้นมาให้มีรสเค็มเหมือนเกลือแต่มีปริมาณโซเดียมต่ำกว่าเกลือของจริงหรือไม่มีโซเดียมเลย ของที่นิยมเอามาใช้แทนเกลือมีหลากหลาย ผมยกตัวอย่างให้ดูดังนี้

1.. โปตัสเซียมคลอไรด์ เป็นตัวแทนโซเดียมที่เจ๋งที่สุด ให้รสเค็มได้ใกล้เคียงกัน แต่มีผลต่อความดันเลือดไปในทางตรงกันข้ามกล่าวคือขณะที่โซเดียมเพิ่มความดัน และโปตัสเซียมลดความดัน เกลือโปตัสเซียมมีข้อพึงระวังในผู้ป่วยที่เป็นโรคไตเรื้อรังระดับที่เริ่มมีโปตัสเซี่ยมคั่งอยู่ในร่างกายแล้ว

2.. แมกนีเซียมคลอไรด์ ซึ่งก็ให้รสเค็มเหมือนกัน แถมยังเป็นแร่ธาตุที่ร่างกายจำเป็นต้องใช้เป็นประจำอยู่แล้วด้วย

3.. แคลเซียมคลอไรด์ เค็มเหมือนกัน แถมใช้แทนยาเม็ดแคลเซียมที่คนชอบกินกันได้อีกต่างหาก

4.. สมุนไพรและเครื่องเทศ บดผสมกันปั่นเป็นผงเพื่อให้เกิดรสชาติจะได้ไม่ใช้เกลือมาก เช่น กระเทียม หัวหอม พริกไทยดำ ไทม์ โอเรกาโน เบซิล

5.. ผงชูรส(monosodium glutamate) ก็มีคนเอามาทำผลิตภัณฑ์ทดแทนเกลือ โดยเฉพาะหากมาจากทางญี่ปุ่น เพราะมันมีปริมาณโซเดียมน้อยกว่าเกลือ 40% และช่วยสร้างรสได้ดีกว่าเกลือที่เค็มลูกเดียวเสียอีก

นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์

บรรณานุกรม

1. Xianghui Zhang, Yifang Yuan, Chenglong Li, Xiangxian Feng, Hongxia Wang, Qianku Qiao, Ruijuan Zhang, Aoming Jin, Jiayu Li, Huijuan Li, Yangfeng Wu. Effect of a Salt Substitute on Incidence of Hypertension and Hypotension Among Normotensive Adults. Journal of the American College of Cardiology, 2024; 83 (7): 711 DOI: 10.1016/j.jacc.2023.12.013