ลูกดิฉันจะ3เดือนแล้วค่ะ แต่นมแม่มีน้อยมาก ถ้าเทียบกับน้ำหนักตัว คือไม่พอต่อมื้อค่ะ มีวิธีแก้ หรือวิธีเพิ่มน้ำนมไหมคะ เห็นบทความคุณหมอเกี่ยวกับนมวัวค่ะ เลยไม่อยากให้ทานนมเสริม รบกวนด้วยนะคะ ขอบคุณมากค่ะ
ส่งจากโทรศัพท์มือถือ Huawei ของฉัน

…………………………………………………………

     คำถามนี้สมัยก่อนไม่มีปัญหาเลย คุณย่าคุณยายจัดการให้ได้หมด กินนั่นไม่ได้ก็เอานี่ ไม่มีนี่กินก็เอานั่น แต่มาสมัยนี้มีปัญหาเพราะเด็กจะกินอะไรต้องรอให้หมออนุมัติก่อน หรืออย่างน้อยก็ต้องให้อากู๋เห็นชอบก่อนเด็กจึงจะได้กิน ผมสังเกตว่าปัญหามีมาตั้งแต่เมื่อองค์การอนามัยโลก (WHO) และวิทยาลัยกุมารแพทย์อเมริกัน (AAP) ออกแนวปฏิบัติมาตรฐานให้ใช้นมแม่เป็นแหล่งอาหารหลักเพียงอย่างเดียวเท่านั้นจนกว่าอายุจะครบ 6 เดือน ตั้งแต่นั้นมาก็เริ่มมีปัญหาโดยเฉพาะเมื่อแม่ไม่มีน้ำนมหรือไม่มีเวลาให้ลูกดูดนม แต่คุณอย่าไปกังวลมากเกินไป แม้ว่า ม. ของหมอสันต์เป็นหมอเด็กแต่หมอสันต์ไม่ใช่หมอเด็ก ดังนั้นผมจะตอบคำถามแบบที่คุณเอาไปปฏิบัติได้ ไม่ต้องเถรตรงว่าเมื่อแม่ไม่มีน้ำนมก็ให้ลูกอดซะ แล้วผมจะบอกความจริงให้นะ ทั่วโลกใบนี้มีคนที่ไม่ได้ทำตามคำแนะนำของหมอเด็ก คือไม่ได้เลี้ยงนมลูกอย่างเดียวใน 6 เดือนแรก คิดเป็นเปอร์เซ็นต์มีมากถึง 60% ของแม่ทั้งหมด

     การแก้ปัญหาให้คุณทำสองด้าน ด้านหนึ่งคือการเพิ่มน้ำนมตนเอง อีกด้านหนึ่งคือการเริ่มให้ลูกกินอาหารธรรมชาติอื่นๆที่ไม่ใช่นม

การเพิ่มน้ำนมตนเอง

     1. ให้ลูกดูดนมบ่อยยิ่งขึ้น วันละ 8-12 ครั้ง ดูดแต่ละครั้งให้ดูดจนอิ่ม หรือจนลูกเบื่อดูดไปเอง การให้ลูกดูดเป็นการกระตุ้นการหลั่งน้ำนมผ่านกลไกอัตโนมัติ (reflex) ยิ่งถูกดูดมากดูดบ่อย ยิ่งผลิตน้ำนมได้มาก

     2. ให้ลูกดูดนมทั้งข้างซ้ายและข้างขวา

     3. ให้ลูกดูดไปด้วย ปั๊มไปด้วย คือเมื่อลูกไม่มาดูด หรือลูกลูกดูดจบแล้วมีน้ำนมเหลือก็ให้ปั๊มต่อเก็บไว้ใช้เลย ช่วยไม่ให้นมคัดดีด้วย

     4. อย่าปล่อยให้ร่างกายขาดน้ำ ดื่มน้ำมากๆทุกวัน

     5. ตัวคุณเองกินทุกอย่างที่ขวางหน้าช่วงให้นมลูก

     6. จัดการความเครียดให้ดีขณะต้องเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ เพราะกลไกการหลั่งนมควบคุมโดยระบบประสาทอัตโนมัติเหมือนกลไกการขับถ่าย ถ้าเครียดหรือรีบๆลกๆเมื่อใดเป็นมีปัญหาเมื่อนั้น เมื่อหลายเดือนก่อนผมไปเยี่ยมหมู่บ้านกะเหรี่ยงที่ อ. ลี้ จ. ลำพูน ขณะเดินชมหมู่บ้านเห็นแม่ลูกอ่อนคนหนึ่งนอนเปลญวนที่ผูกอยู่ใต้ต้นไม้สองต้น เปิดอกให้ลูกดูดนมและร้องเพลงกะเหรี่ยงหงิงๆ คุณต้องเลี้ยงนมลูกให้ได้อย่างนั้น น้ำนมจึงจะไหลดี

     7. มียา สมุนไพร คุ้กกี้ ที่ใช้เพิ่มน้ำนมขายกันเพียบ คุณจะลองดูบ้างก็ได้ แต่ได้ผลแค่ไหนผมไม่รู้ เพราะไม่เคยมีงานวิจัยแบบสุ่มตัวอย่างเปรียบเทียบให้เห็นผลจะจะว่าดีจริงสักรายการเดียว

การให้ลูกกินอาหารอื่นควบคู่ไปกับกินนมแม่

1. ก่อนอื่น ลูกต้องพร้อมที่จะกินอาหารธรรมชาติอื่นนอกจากนมแม่ก่อน คือจะต้อง

1.1 โงหัวหรือชูคอขึ้นได้เอง
1.2 อ้าปากได้เองเมื่ออาหารมาแตะแก้มหรือถึงปาก ถ้าให้เด็กอยู่ด้วยเวลาพ่อแม่กินอาหาร เด็กจะเรียนรู้เร็วขึ้นและอยากลองเองเร็วขึ้น
1.3 งับเอาอาหารจากช้อนเข้าปากได้เอง ถ้าให้แล้วผลักหนีแสดงว่ายังกลืนลงคอเองไม่ได้

2. เริ่มด้วยอาหารเจือน้ำให้เหลวคล้ายน้ำนมก่อน แล้วค่อยๆเพิ่มความข้นหนืดขึ้น

3. อาหารเด็กทารกในทุกวัฒนธรรมเริ่มจากธัญพืช แต่ก็ไม่ได้เป็นกฎตายตัว จะเริ่มด้วยผัก ผลไม้ก่อนก็ได้ แต่ขอให้เป็นอาหารธรรมชาติที่อยู่ในรูปแบบกินได้เลยโดยไม่ต้องเคี้ยว กินอย่างหนึ่งเป็นแล้วค่อยไปเริ่มอีกอย่างหนึ่ง โดยระวังไม่ให้อาหารอยู่ในรูปแบบเป็นเม็ดหรือก้อนซึ่งจะสำลักลงหลอดลมได้ง่าย

นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์