เรียนคุณหมอสันต์ครับ

ผมเรียนถามคุณหมอสองข้อ ว่าที่มีข่าวว่ารัฐบาลสหรัฐโดยโดนัลด์ทรัมป์ได้เพาะเชื้อโควิด19 ขึันมาไว้ทำสงครามและปล่อยเชื้อเพื่อขายวัคซีน มีการฟ้องศาลเรื่องนี้และศาลก็รับฟ้องว่าคดีมีมูล คุณหมอสันต์ช่วยชี้แนะว่าเรื่องนี้จริงไหม และที่มีการออกข่าวว่าบริษัทของไทยบริษัทหนึ่งได้คิดค้นวัคซีนโควิด19 ทำจากใบยาสูบและประกาศหาเงินบริจาคช่วยการวิจัย เรื่องนี้จริงหรือเปล่า เอาพืชมาทำวัคซีนให้คนได้ด้วยหรือ หรือว่าเป็นเพียงการต้มตุ๋นเพื่อเต้ยเอาเงินบริจาคซึ่งชอบทำกันทุกระดับ

ติดตามคุณหมอตลอดครับ ขอบคุณครับ

……………………………………………………………

ตอบครับ

1.. ถามว่าที่มีข่าวแดงขึ้นว่าอเมริกาทำเชื้อโควิด19 ขึ้นมาเพื่อเตรียมไว้ทำสงครามเชื้อโรค จริงหรือเปล่า ตอบว่าเออ..แล้วผมจะรู้มั้ยเนี่ย ผมตอบได้แต่เรื่องที่เกี่ยวข้องกับการวิจัยทางวิทยาศาสตร์การแพทย์ที่มีการตีพิมพ์ผลวิจัยในวารสารการแพทย์เรียบร้อยแล้ว ถ้าอีตาโดนัลด์ทรัมป์แกผลิตเชื้อโรคไว้ทำสงครามจริงแกคงไม่ตีพิมพ์ผลงานแกไว้ในวารสารการแพทย์กระมังครับ ส่วนเรื่องศาลตกลงรับฟ้องว่าคดีมีมูลนั้นถ้าเป็นอย่างนั้นจริงก็เป็นเรื่องของศาล ผมรู้แต่กลไกการทำงานของเชื้อโรคแต่ไม่รู้กลไกการทำงานของศาลดอก คุณไปถามทนายความดีกว่ามั้ง

2. ถามว่าวัคซีนทำจากใบยาสูบมีความเป็นไปได้จริงหรือ เอาใบพืชมาทำวัคซีนให้คนได้ด้วยหรือ หรือว่าเป็นการต้มตุ๋นเอาเงินบริจาค ผมตอบประเด็นเดียวนะ ส่วนประเด็นที่ว่าใครจะต้มตุ๋นใครหรือไม่ผมจะไปรู้ได้อย่างไร เพราะตัวผมเองยังถูกชาวบ้านต้มตุ๋นซะเองเป็นบางครั้งเลย ดังนั้นผมจะตอบเฉพาะที่ผมรู้เพียงประเด็นเดียว คือประเด็นที่ว่าวัคซีนทำจากพืชมีความเป็นไปได้จริงหรือ ตอบว่าเป็นไปได้แน่นอนครับ เพราะวงการแพทย์เคยทำวัคซีนจากพืชออกมาใช้ตอนที่อีโบล่าระบาดไง ใช้ได้ผลซะด้วย

เพื่อจะขยายความเข้าใจในเรื่องนี้ ผมขอบรรยายสรุปความรู้ในเรื่องภูมิคุ้มกันโรคของร่างกายเพิ่มเติมจากที่เคยพูดไว้สักหน่อยนะ คือในการทำงานของภูมิคุ้มกันของร่างกายในส่วนที่เรียกว่าระบบภูมิคุ้มกันแบบเจาะจงโรค (adaptive immunity) นั้น เมื่อมีเชื้อโรคเข้ามา พวกเซลด่านหน้าจะจดจำหน้าตาของเชื้อโรค แล้วส่งข่าวให้เม็ดเลือดขาวชนิด T Cell สร้างลูกหลานไปจับกินเชื้อโรคนั้น และส่งข่าวให้เม็ดเลือดขาวชนิด B Cell ผลิตโปรตีนออกมาชนิดหนึ่งเรียกว่าแอนตี้บอดี้ ตัวแอนตี้บอดี้นี้สามารถไปจับกับเม็ดโปรตีนที่บ่งบอกตัวตนของเชื้อโรคได้พอดีเป๊ะ เมื่อจับแล้วก็จะมีผลทำลายเชื้อโรคโดยตรงหรือดึงให้เซลเม็ดเลือดขาวอื่นๆเข้าทำลายเชื้อโรคนั้นได้ ดังนั้นแอนตี้บอดี้จึงเป็นอาวุธสำคัญของระบบนี้

ต่อมาเมื่อมีเทคโนโลยีการเพาะชำเซล (cloning) ขึ้น ก็มีการเพาะชำหรือโคลนเม็ดเลือดขาว B Cell ที่รู้จักเชื้อโรคแล้วขึ้นมานอกร่างกายคน เช่นเอาไปเพาะชำในร่างกายสัตว์เป็นต้น เมื่อเม็ดเลือดขาว B Cell นั้นผลิดแอนตี้บอดี้ขึ้นมา ก็เก็บเกี่ยวเอาแอนตี้บอดี้นั้นไว้เอาไปฉีดเข้าหลอดเลือดให้คนป่วย ซึ่งเราเรียกแอนตี้บอดี้แบบนี้ว่า monoclonal antibody บางทีถ้าเราเอาแอนตี้บอดี้แบบนี้ไปฉีดเป็นยาเราก็เรียกว่ายาล็อคเป้า (target therapy) เพราะมันจะวิ่งไปจับกับเป้าซึ่งอาจจะเป็นเชื้อโรคหรือเป็นเซลมะเร็งก็แล้วแต่ ทำให้เม็ดเลือดขาวเข้าทำลายเป้านั้นได้

ต่อมาเมื่อไวรัสอีโบล่าระบาด ก็มีคนหัวใสสามารถใช้วิธีทางวิศวพันธุศาสตร์โคลนนิ่งเอาเซลที่มีกลไกการทำงานแบบเม็ดเลือดขาว B Cell ขึ้นจากใบยาสูบได้ ทำให้เซลใบยาสูบสามารถผลิต monoclonal antibody เอาไปฉีดรักษาโรคอีโบล่าให้หายได้ และโดยเท็คนิคเดียวกันนี้ก็สามารถทำให้พืชผลิตโมเลกุลหน้าตาคล้ายเชื้อโรคได้ด้วย สารที่พืชผลิตขึ้นมาเหล่านี้เรียกกันตามโครงสร้างเคมีว่าไกลแคน (glycan) คือมีส่วนผสมของคาร์โบไฮเดรตและโปรตีนอยู่ในโมเลกุลเดียวกัน พอฉีดเข้าไปในร่างกายคนแล้วนอกจากจะทำตัวเป็นแอนตี้บอดี้ทำลายเชื้อโรคได้ จะผลิตให้มันสามารถทำตัวเป็นเชื้อโรคปลอม (antigen) ไปกระตุ้นให้ระบบร่างกายสร้างภูมิต้านทานต่อเชื้อโรคจริงก็ได้เช่นกัน นั่นก็คือการทำวัคซีนนั่นเอง ทุกวันนี้มีบริษัทยาหลายเจ้าพยายามเอาพืชมาผลิต monoclonal antibody เพื่อรักษามะเร็งบ้าง เอามาทำวัคซีนบ้างเช่นงานวิจัยวัคซีนไข้เลือดออกบางตัวก็ใช้พืช ได้ผลบ้างไม่ได้ผลบ้าง ทั้งหมดนี้ถือว่ายังเป็นเรื่องใหม่อยู่ บางกรณีก็ถูกนำมาใช้แล้วอย่างลับๆ หรือบางกรณีก็ใช้อย่างเป็นงานวิจัย

3. ข้อนี้คุณไม่ได้ถาม แต่ผมแถมให้ คือไวรัสเนี่ยเป็นสิ่งมีชีวิตจากยุคดึกดำบรรพ์ โครงสร้างของมันแทบไม่แตกต่างอะไรจากรหัสพันธุกรรม(DNA)ของเซลพืช ดังนั้นพืชซึ่งมีนานาชนิดและมีความหลากหลายทางชีวภาพมากอยู่แล้วจึงมีศักยภาพมากที่จะเป็นผู้ผลิตโมเลกุลที่มีหน้าตาคล้ายไวรัส (คือสร้าง antigen) หรือที่จะจับทำลายไวรัสได้ตรงๆ (คือสร้าง monoclonal antibody) เมื่อมีโรคอุบัติใหม่คุกคามความอยู่รอดของมนุษย์เรา ไม่ว่าจะเป็นไวรัสหรือมะเร็ง ตัวช่วยเราที่สำคัญก็คือ “พืช” นี่แหละครับ

ดังนั้นท่านผู้เจริญ อย่าเพิ่งรีบดูถูกเหยียดหยามใบยาสูบและฟ้าทะลายโจรนะ หิ..หิ

นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์

ปล. มีจดหมายถามเรื่องยา ivermectin เข้ามาหลายฉบับ ขอแจ้งตรงนี้เลยว่าผมไม่ตอบคำถามเรื่องการใช้ยาอันตรายรักษาตนเอง เพราะกลัวคนที่รู้เท่าไม่ถึงการณ์จะไปซื้อยามากินเองแล้วเป็นโทษแก่ร่างกาย ใครที่อยากใช้ยาอันตราย ให้ไปพบแพทย์ดีกว่าครับ

บรรณานุกรม

1. González-González E, Alvarez MM, Márquez-Ipiña AR, et al. Anti-Ebola therapies based on monoclonal antibodies: current state and challenges ahead. Crit Rev Biotechnol. 2017;37(1):53-68. doi:10.3109/07388551.2015.1114465