เรียนคุณหมอสันต์
ผมอายุ 43 ปี สูง 166 ซม. ไม่ดื่มแอลกอฮอล์ ไม่สูบบุหรี่ ลดน้ำหนักตัวเองจาก 88 กก.ลงมาเหลือ 78 กก.ในเวลา 1 ปี โดยการกินอาหารแบบ no carb ร่วมกับออกกำลังกายทั้งแบบแอโรบิกและเล่นกล้ามตามที่คุณหมอสันต์แนะนำ ไขมันในเลือดของผมก็ลดลงจากเดิม LDL 212 ลดลงเหลือ 138 ทุกอย่างเป็นไปด้วยดีและผมก็แฮปปี้มาก แต่มาปีนี้ผมเป็นไข้หวัดใหญ่ต้องเข้านอนรพ.สองวัน หมอก็ตรวจเลือดทุกอย่างด้วย พบว่าผมมีตับอักเสบ ค่า SGPT 212, SGOT 168 ตรวจไวรัสตับก็ปกติหมด หลังออกจากรพ.แล้วหนึ่งเดือนไปติดตามการรักษาค่าก็ไม่ลดลง หมอตรวจอุลตร้าซาวด์ด้วย สรุปว่าผมเป็นโรคตับอักเสบจากไขมันแทรกตับ และแนะนำให้ผมลดอาหารไขมันและแป้ง ผมงงมากว่าตอนผมยังอ้วนอยู่ตรวจสุขภาพประจำปีไม่เห็นว่าจะมีปัญหาตับอักเสบหรือไขมันแทรกแต่อย่างใด แต่พอผมลดน้ำหนักลงได้เป็นเนื้อเป็นหนังแล้วหมอกลับบอกว่าผมมีไขมันแทรกตับ
รบกวนถามคุณหมอว่าผมควรทำยังไงต่อไปดี กลับไปอ้วนอย่างเก่าดีไหม (555 พูดเล่นครับ เลียนแบบคุณหมอสันต์)

…………………………………………..

ตอบครับ

     วงการแพทย์ยังไม่รู้หรอกว่าอะไรเป็นสาเหตุของโรคตับอักเสบจากไขมันแทรกตับ non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD) ได้แต่เดาเอาว่าคงเป็นเพราะการกินอาหารไขมันสูงแล้วไขมันในเลือดขึ้นไปสูงแล้วไขมันก็แทรกเข้าไปในตับ ทำให้ตับอักเสบ..มั้ง คือมันเป็นมั้งศาสตร์ ไม่ใช่วิทยาศาสตร์

     ที่พอจะนับได้ว่าเป็นวิทยาศาสตร์หน่อยก็คืองานวิจัยซึ่งทำที่อิสราเอล เพิ่งตีพิมพ์ในวารสารตับวิทยา (J of Hepatology) เมื่อไม่นานมานี้ งานวิจัยนี้เป็นงานวิจัยแบบตัดขวางโดยทำกับผู้ป่วยเกือบ 800 คนที่มารับการส่องตรวจลำไส้ใหญ่เพื่อคัดกรองมะเร็งที่ศูนย์การแพทย์เทลอาวีฟ โดยทุกคนจะได้รับการตรวจชีวเคมีของเลือดและทำอุลตร้าซาวด์ตับและประเมินชนิดของเนื้อที่กินและวิธีการปรุงเนื้อนั้น ด้วย ผลวิจัยพบว่าผู้ป่วย 38.7% เป็นโรคตับอักเสบจากไขมันแทรกตับ (NSFLD) และมีผู้ป่วย 30.5% เป็นเบาหวาน (โปรดสังเกตว่าแค่คนดีๆมาส่องกล้องป้องกันมะเร็งแค่นั้นนะ เป็นเบาหวานตั้งหนึ่งในสาม) เมื่อวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างชนิดของเนื้อที่กิน (เนื้อขาว = กุ้งหอยปูปลา ไก่ เป็ด, เนื้อแดง = เนื้อของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมคือเนื้อหมูวัวแพะแกะ) พบว่า

     (1) ในแง่ของชนิดของเนื้อที่กิน มีความสัมพันธ์แนบแน่นระหว่างการกินเนื้อแดง (หมูวัวแพะแกะ) กับการเป็นโรคตับอักเสบจากไขมันแทรกตับและเบาหวาน 

     (2) ในแง่ของวิธีปรุงเนื้อ (อบ ต้ม นึ่ง ย่าง ทอด ทำเป็นไส้กรอก เบคอน แฮม) พบว่ามีความสัมพันธ์แนบแน่นระหว่างการปรุงด้วยวิธีทำเป็นไส้กรอก เบคอน แฮม กับการเป็นโรคตับอักเสบจากไขมันแทรกตับและโรคเบาหวาน

     ความสัมพันธ์ทั้งสองข้อนี้คงที่แน่นอนไม่ว่าผู้ป่วยจะ (1) มีไขมันในเลือดสูงหรือไม่สูง (2) กินไขมันอิ่มตัวมากหรือไม่มาก (3) อ้วนหรือไม่อ้วน ก็ตาม

     คนที่กินอาหารลดน้ำหนักอย่างคุณนี้ ไม่ว่าจะเรียกว่าเป็นอาหาร low carb, อาหาร Atkin อาหาร Ducan อาหาร Palio ก็ตาม มีสารัตถะว่าจะต้องกินเนื้อแยะ กินข้าวน้อยๆหรือไม่กินข้าวเลย โหลงโจ้งก็เลยได้อาหารเนื้อสัตว์เข้าไปเต็มๆ และแน่นอนว่าในบรรดาเนื้อสัตว์ทั้งหลายที่คุณกินอย่างน้อยก็ต้องมีหมูบ้าง วัวบ้าง และต้องมีในรูปของไส้กรอก เบคอน แฮม บ้าง ดังนั้นผมแนะนำว่าคุณเอาความรู้จากงานวิจัยนี้ไปใช้ก่อนสิครับ คือเลิกกินเนื้อแดง (เนื้อหมูเนื้อวัว) และเนื้อที่ผ่านการปรับแต่งถนอม (ไส้กรอก เบคอน แฮม)

     อีกอย่างหนึ่งจุดนี้ (เมื่อลดน้ำหนักได้สักสิบกก.หรือสักหนึ่งปี) เป็นจุดที่เหมาะที่จะเปลี่ยนอาหารลดน้ำหนักจากอาหารที่มีเนื้อสัตว์เป็นหลัก มาเป็นอาหารพืชเป็นหลักแบบไขมันต่ำ (plant based, low fat diet) หรืออาหารลดความดันเลือด (DASH diet) ซึ่งมีหลักฐานชัดเจนว่าลดน้ำหนักในระยะยาวได้ดีและปลอดภัยแน่นอนในแง่ของอัตราตายและการเป็นโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง คุณเปลี่ยนอาหารไปสักหกเดือนแล้วค่อยไปตรวจประเมินเอ็นไซม์ของตับซ้ำอีกครั้ง ถ้ามันยังไม่ดีขึ้นคุณค่อยเขียนมาเล่าให้ผมฟังใหม่

นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์

บรรณานุกรม

1. Shira Zelber-Sagi, Dana Ivancovsky-Wajcman, Naomi Fliss Isakov, Muriel Webb, Dana Orenstein, Oren Shibolet, Revital Kariv. High red and processed meat consumption is associated with non-alcoholic fatty liver disease and insulin resistance. Journal of Hepatology, 2018; DOI: 10.1016/j.jhep.2018.01.015