สวัสดีค่ะคุณหมอ ดิฉันมีเรื่องข้องใจขอคำแนะนำจากคุณหมอดังนี้ค่ะ
   ดิฉันอายุ 52 ปี เข้าสู่วัยทองโดยสมบูรณ์แล้วจากการตรวจฮอร์โมน นอกจากร้อนวูบวาบ เหงื่อออกตามวัยที่ควรเป็นแล้ว ล่าสุดมีอาการริมฝีปากร้อนแห้ง (จนไม่สามารถที่จะทางลิปสติก ลิปมันได้) รวมทั้งมีอาการร้อนในปาก เจ็บปาก เจ็บลิ้น กระพุ้งแก้ม และเพดานปากสลับไปมาเกือบเดือนแล้ว (แต่ไม่มีแผลร้อนในแต่อย่างใด) ระหว่างที่เป็นทานน้ำ ทานยา ทั้งแก้แพ้ แก้ร้อนใน ก็ประทังไปได้ไม่กี่วัน อาการก็กลับมาใหม่ ไปตรวจน้ำตาลเพราะกลัวเป็นเบาหวาน ผลคือไม่มีอาการเบาหวานค่ะ
   หาข้อมูลไปเรื่อยเปื่อยจนมาหยุดอยู่ที่ 2 อาการ คือ BMS กับ อาการภาวะปากแห้งจากน้ำลายน้อย (Xerostomia) ขอรบกวนเรียนถามคุณหมอ ดังนี้
1. สามารถหาซื้อน้ำลายเทียมมาลองใช้เองได้ไหมคะ ก่อนไปพบแพทย์
2. หาแพทย์ด้านเวชศาสตร์ช่องปากจะตรงกับอาการของทั้ง 2 อย่างนี้เลยไหมคะ
   ทุกวันนี้ใช้วิธีกำหนดลมหายใจ รู้ตาม ตามหลักพุทธศาสนา ที่คุณหมอแนะเป็นแนวทางอยู่ (บ้าง) เพื่อบรรเทาความหงุดหงิด รำคาญในสังขารค่ะ
ขอบพระคุณคุณหมอล่วงหน้าค่ะ

…………………………………………………..

ตอบครับ

     1. ถามว่าเป็นน้ำลายแห้ง จะซื้อน้ำลายเทียม (artificial saliva) มาใช้ได้ไหม บอกว่าได้ครับ ตำรวจไม่จับหรอก เพราะยาเหล่านี้ไม่ใช่ยาอันตรายหรือยาควบคุมพิเศษ สามารถขายกันได้อิสระเสรีไม่ว่าจะเป็นแบบพ่น ทา ป้าย อม แต่ว่าทุกชนิดมีระยะเวลาออกฤทธิ์อย่างมากก็ชั่วโมงเดียวนะ ก็ต้องขยันเสียเงินซื้อขยันใช้หน่อย ถ้าไม่อยากเสียเงินก็น้ำเปล่านั่นไง กอดขวดน้ำเปล่าขยันจิบขยันอมขยันกลั้วทั้งวันก็ใช้ได้เหมือนกัน

     2. ถามว่าจะหาหมอด้านเวชศาสตร์ช่องปากจะตรงกับอาการทั้ง 2 หรือไม่ ตอบว่าหาหมออะไรก็ได้ทั้งนั้นแหละครับ เพราะอาการทั้งสองนี้ มันเป็นเองหายเอง ไม่ว่าจะหาหมออะไร บทมันจะไม่หายมันก็ไม่หายอยู่ดี หาใครก็แป๊ะเอี้ย แต่หากถามผม ผมก็อยากให้หาแพทย์เช่นหมอหูคอจมูกมากกว่าหาทันตแพทย์ เพราะเรื่องนี้เหตุเกิดที่ช่องปากก็จริง แต่สาเหตุนั้นมาได้จากทุกระบบร่างกาย แพทย์จะจับอาการสาเหตุทางด้านร่างกายของระบบอื่นๆนอกช่องปากได้ถนัดกว่า

     3. ข้อนี้คุณไม่ได้ถาม แต่คุณแพล็มข้อมูลให้มานิดหน่อย คือผลของยาที่กินต่อการเกิดน้ำลายแห้ง อย่างน้อยมียาที่คุณกินที่ทำให้น้ำลายแห้งรุนแรงขึ้นอยู่ตัวหนึ่งคือยาแก้แพ้ (antihistamine) ควรจะเลิกเสีย ยาในกลุ่มอื่นที่มีชื่อเสียงในทางร้ายว่าทำให้น้ำลายแห่งได้แก่ ยาคลายกล้ามเนื้อ ยากล่อมประสาท ยาต้านซึมเศร้า ยาโรคจิต ยานอนหลับ ยาลดความดัน ยารักษาโรคทางเดินอาหาร ยารักษาอาการระบบปัสสาวะ เหล่านี้หากคุณกินอยู่ต้องเลิกไปก่อนเสียให้หมด

     4. อาการน้ำลายแห้งเป็นอาการของกลุ่มอาการใกล้หมดประจำเดือน (premenopause) อย่างแน่นอน ถ้าอาการมันรุนแรง ทำไมไม่ไปหาหมอนรีเวชเพื่อให้เขาสั่งฮอร์โมนทดแทนให้ละครับ เพราะการใช้ฮอร์โมนทดแทนมีความคุ้มค่าหากมีอาการมากระดับที่คุณเล่า

     5. สาธุ..ที่รู้จักเอาธรรมะเข้าขย่มยามเจ็บป่วยนั้นก็ดีแล้ว ผมแนะนำทริกเพิ่มนิดหน่อยนะ ให้คุณถอยความสนใจของคุณจากข้างนอกเข้ามาข้างในทีละชั้น คือถอยจากร่างกายหมายถึงอาการต่างๆที่เล่ามาอยู่ที่ความคิด แล้วถอยต่อจากความคิด (หงุดหงิด รำคาญ) มาอยู่กับผู้สังเกตซึ่งเป็นตัวตนชั้นในของคุณ ปักหลักอยู่ที่ผู้สังเกตนี้แหละไปก่อน จนกว่าจะหมดประจำเดือนเกลี้ยงแล้วหมดอาการแล้ว ถ้ายังติดใจในรสพระธรรมค่อยไปฝึกขั้นลึกขึ้นไป

นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์

บรรณานุกรม

1. Shetty SR, Bhowmick S, Castelino R, and Babu S. Drug induced xerostomia in elderly individuals: An institutional study. Contemp Clin Dent. 2012 Apr-Jun; 3(2): 173–175. doi:  10.4103/0976-237X.96821 PMCID: PMC3425100 PMID: 22919217