ภาพวันนี้ / กุหลาบบนเขา รับไอฝนตอนอรุณ

กรณีอ่านจาก fb กรุณาคลิกที่รูปภาพ

เรียนคุณหมอสันต์

จะทราบได้อย่างไรคะว่าเป็นเบาหวานtype1 หรือ type2?  อ่านบทความ+ดูคลิปเกี่ยวกับเบาหวานมาเยอะ ไม่มีใครพูดถึงการรักษาtype1เลยค่ะ type1นี่hopelessหรือคะ?

ตอบครับ

…………………………………………….

ก่อนตอบคำถามขอสรุปปะหน้าก่อนนะว่า

เบาหวานประเภทที่ 1 คือผู้ที่ตับอ่อนถูกภูมิคุ้มกันของตัวเองทำลาย ทำให้ผลิตอินสุลินซึ่งเป็นฮอร์โมนทำหน้าที่เป็นกุญแจเปิดเอาน้ำตาลเข้าไปในเซลล์ไม่ได้ อุปมาเหมือนคนมาถึงห้องแล้วจะเข้าห้องแต่ไม่มีกุญแจเปิดเข้าห้อง ตัองได้กุญแจจากข้างนอกมา คือฉีดอินสุลินให้ ส่วน

เบาหวานประเภทที่2 คือผู้ที่ตับอ่อนผลิตอินสุลินได้เหลือเฟือ แต่เซลล์ดื้อไม่ยอมฟังคำสั่งของอินสุลิน (insulin resistance) จึงไม่ยอมรับเอาน้ำตาลเข้าเซลล์ อุปมาเหมือนถือกุญแจมาจะไขเข้าห้อง แต่เขาลงกลอนข้างในไว้ ก็เข้าห้องไม่ได้อยู่ดี

เกริ่นจบละ คราวนี้มาตอบคำถาม

1.. ถามว่า จะทราบได้อย่างไรว่าเป็นเบาหวานประเภทที่ 1 ตอบว่าทราบได้จากการตรวจวินิจฉัยสี่ขั้นตอน คือ

ขั้นตอนที่ 1. ต้องพิสูจน์ว่าเป็นเบาหวานก่อน ด้วยการเจาะเลือดหลังอดอาหารแล้วพบว่าน้ำตาลในเลือดสูงเกิน 125 มก./ดล.

ขั้นตอนที่ 2. ตั้งข้อสงสัยว่าจะเป็นประเภทที่ 1 ถ้าผู้ป่วยอายุน้อย เช่นสิบขวบหรือวัยรุ่น เป็นต้น

ขั้นตอนที่ 3. เจาะเลือดดูโมเลกุลซีเพ็พไทด์ (c-peptide) ซึ่งเป็นโมเลกุลคู่แฝดของอินสุลิน หากตัวนี้สูงก็หมายความว่าอินสุลินสูงด้วย ก็จะค่อนข้างชัวร์ว่าเป็นเบาหวานประเภทที่ 1

ขั้นตอนที่ 4. เจาะเลือดดู ภูมิคุ้มกันต่อต้านตับอ่อน เช่น glutamic acid decarboxylase (GAD), หรือ tyrosine phosphates IA-2 ถ้าพบว่าสูงก็ชัวร์ป๊าด..ด ว่าเป็นประเภทที่ 1

ype1 รักษาเหมือน type2 ทุกอย่างแต่ต้องให้อินสุลินฉีดควบยากินtype2

Type1 ไม่ใช้ hopeless แต่มีความยากในการเลิกฉีดอินสุลิน การวินิจฉัยต้องชัวร์

2.. ถามว่าเบาหวานประเภทที่ 1 รักษาอย่างไร ตอบว่ารักษาเหมือนเบาหวานประเภทที่ 2 แต่อาจจะต้องให้ความสำคัญกับการฉีดอินสุลินต่อเนื่องเพราะเป็นสิ่งจำเป็นขาดไม่ได้

3.. ถามว่าเบาหวานประเภทที่ 1 นี้ hopeless หมดหวังแน่นอนใช่ไหม ตอบว่าไม่ใช่หรอกครับ ทุกวันนี้คนเป็นเบาหวานประเภทที่1 มีถมถืด และล้วนมีชีวิตที่ดี ที่ประกอบอาชีพเป็นหมอก็มี บางรายก็มีรายงานว่าหายก็มีเหมือนอย่างที่ผมให้เอกสารอ้างอิงไว้ข้างท้ายนี้ มีทั้งหายจริงบ้าง หายชั่วคราวบ้าง แต่อย่างน้อยก็มีหลักฐานว่าที่หายก็มี ยิ่งหากมองไปในอนาคต ก็ยิ่งมีแต่ความหวังว่าสิ่งดีๆจะมีมากขึ้น เช่น (1) ตับอ่อนปลอม ซึ่งแปะผิวหนังหรือฝังไว้ใต้ผิวหนัง แล้วมันตรวจน้ำตาลในเลือดเองและฉีดอินสุลินเองโดยเจ้าตัวลืมไปเลยว่าตัวเองเป็นเบาหวานประเภทที่ 1 ตอนนี้เริ่มผลิตออกมาแล้ว แต่รอแค่ปรับให้เนี้ยบ อีกไม่นานก็จะมีให้หาซื้อได้ (2) การปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำเนิด (stem cell) ซึ่งนับวันงานวิจัยก็ยิ่งให้ข้อมูลชวนกระดี๊กระด๊าว่ามันจะเข้าไปซ่อมตับอ่อนให้หายได้

4.. ข้อนี้คุณไม่ได้ถามแต่ผมแถมให้เผื่อท่านผู้อ่านที่จะมีลูกหลานเอาไปใช้ป้องกันโรคได้ คือปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เด็กเป็นเบาหวานประเภทที่ 1 เท่าที่วงการแพทย์ทราบมี (1) แม่อ้วน หรืออายุมากตอนที่ท้อง (2) ติดเชื้อไวรัส enterovirus (3) เด็กดื่มนมวัวมาก (4) เด็กอ้วน (5) เด็กมีจุลินทรีย์น้อย (6) เด็กกินหวานมาก

ส่วนปัจจัยที่ช่วยป้องกันไม่ให้เป็นเบาหวานประเภทที่ 2 ได้แก่ (1) ระดับวิตามินดีแม่สูงขณะท้อง (2) เด็กได้ดื่มนมแม่แต่แรก (3) เด็กได้กินกลูเต็นเร็ว (อยู่ในธัญพืชบางชนิด) (4) เด็กได้กินจุลินทรีย์ (probiotic) (5) เด็กได้วัคซีนต้านไวรัสโรต้า

นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์

1. Moole H, Moole V, Mamidipalli A, Dharmapuri S, Boddireddy R, Taneja D, Sfeir H, Gajula S. pontaneous complete remission of type 1 diabetes mellitus in an adult – review and case report. J Community Hosp Intern Med Perspect. 2015 Oct 19;5(5):28709. doi: 10.3402/jchimp.v5.28709. PMID: 26486109; PMCID: PMC4612476.